Ένα δείγμα  προβληματισμού για τη διδαξιμότητα σχολικού βιβλίου Ιστορία του Νεότερου και Σύγχρονου Κόσμου (για την  Γ΄ Λυκείου),

σελ. 135-136: «Η πολιτική κρίση  στην Ελλάδα  (κατά την περίοδο 1943-45) και τα Δεκεμβριανά»:

«Παράλληλα με την κοινή στόχευση εναντίον του κατακτητή διατυπώνονταν, ήδη  από το 1943, δυο διαφορετικές προτάσεις με αναφορά στη μεταπολεμική πορεία και της Ελλάδας. Θα  επιλεγόταν η οδός της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, που εφαρμοζόταν στη Δύση, ή εκείνη του υπαρκτού σοσιαλισμού, που είχε υιοθετήσει η Σοβιετική Ένωση; Υπέρ της πρώτης επιλογής τασσόταν η εξόριση Ελληνική Κυβέρνηση και ένα μέρος των αντιστασιακών δυνάμεων στο εσωτερικό της κατακτημένης Ελλάδας∙ υπέρ της δεύτερης  φάνηκε, ολοένα και περισσότερο με την πάροδο του χρόνου, να  κλίνει η ισχυρότερη ένοπλη αντιστασιακή  οργάνωση, το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Το πολιτικό παράγωγό του η «Πολιτική Επιτροπή  Εθνικής Απελευθέρωσης» είχε συγκροτηθεί στην ορεινή Στερεά Ελλάδα στις 10 Μαρτίου 1944. Η επίκληση βραχυπρόθεσμων στόχων από τους πρώτους ή τους δεύτερους δεν αρκούσε τελικά, για να επικαλύψει τον διαφορετικό στρατηγικό προσανατολισμό που τους κατηύθυνε».

          Απορίες κοινού αναγνώστη (με κάποιες αναμνήσεις από την περίοδο εκείνη και επαρκείς σπουδές, ώστε να μπορεί να έχει κάποια γνώμη) [1] εκπαιδευτικού:

-         Ποιος ήταν ο κοινός στόχος και ποιες οι κοινωνικές ομάδες που είχαν «κοινή στόχευση»;

-         Γιατί στο κείμενό τους οι συγγραφείς ονομάζουν μία μόνο «ένοπλη αντιστασιακή οργάνωση» (ΕΑΜ-ΕΛΑΣ);

-         Δυσκολεύονται ή διστάζουν να ονομάσουν την άλλη, που αποτέλεσε το άλλο «μέρος των αντιστασιακών δυνάμεων στο εσωτερικό της κατακτημένης Ελλάδας»;

-         «Υπέρ της πρώτης επιλογής τασσόταν η εξόριση Ελληνική Κυβέρνηση και ένα μέρος των αντιστασιακών δυνάμεων στο εσωτερικό της κατακτημένης Ελλάδας»:   Ποιο; Τι μπορεί να απαντήσει ο υπεύθυνος  δάσκαλος στον έφηβο ακροατή του;  Αντιλαμβάνονται οι υπεύθυνοι  συγγραφείς σε πόσο δύσκολη θέση φέρνουν τον αθώο συνάδελφο τους; Τι προλαβαίνει να πει για την Π.Ε.Ε.Α.

-         Σε τι αναφέρονται οι εγγράμματοι και πολυμαθείς συγγραφείς του σχολικού βιβλίου  με τη φράση «επίκληση βραχυπρόθεσμων  στόχων»; Τι μπορεί να απαντήσει ο δάσκαλος στην αίθουσα, όπου ενδέχεται να δεχτεί τέτοιες απορίες από ακροατήριο εφήβων διψασμένων για ολοκλήρωση του στοχαστικού λόγου, της «συλλογιστικά» δομημένης αφήγησης των συγγραφέων;

-         Μπορεί κάποιος να υποστηρίξει ότι η παράγραφος αυτή σχολικού βιβλίου (την οποία δώσαμε με ακριβή αντιγραφή: «Παράλληλα...κατηύθυνε») έχει κάποια από τις  αρετές του  επιστημονικού λόγου, τον οποίο προσδοκούν και ελέγχουν οι έφηβοι και απαιτούν: σαφήνεια, πληρότητα, λογικό ειρμό με πειστικότητα και αντικειμενικότητα;

-         Τι γνώμη έχουν οι ευπαίδευτοι συγγραφείς και κριτές και άλλοι υπηρεσιακά «αρμόδιοι»;

Μια τελική απορία για νούσιμους (νουνεχείς) και  ευαίσθητους για την παιδεία τους αναγνώστες: Ποιες προσδοκίες ιστορικής παιδείας (για καλλιέργεια ιστορικής συνείδησης και κρίσης)  μπορούμε να έχουμε, αν προσφέρουμε στους νέους κείμενα έτσι περίτεχνα (ή) και ελλειμματικά; (κατά τη γνώμη μου, βέβαια).

 Ποιες οι πιθανότητες παιδείας από κείμενα τόσο ελλειμματικά, κατά τη γνώμη αναγνώστη που επικαλείται την κρίση σας;

-         Ο αποδέκτης έφηβος αδυνατεί να παρακολουθήσει και αδιαφορεί...(ιστορική απαιδεία).

-         Επιχειρεί να ερμηνεύσει την ελλειμματική δομή ή δόμηση και κουράζεται, οργίζεται, αποστρέφεται...(΄Αρνηση Παιδείας).

-         Κάπου υποπτεύεται ίσως τα κίνητρα γραφής, που δεν τον πείθουν, και στρέφεται σε άλλα αναγνώσματα / ακροάματα, που τον γοητεύουν ακόμη και αν είναι μονόπλευρα και όχι αντικειμενικά (αντίστροφη πορεία Παιδείας).  Και 

-         Διαμορφώνει στάση αμφιβολίας για την αντικειμενικότητα της σχολικής  ιστορικής παιδείας και την αξιοπιστία της «ώριμης» γενιάς.

Ποια βοήθεια, λοιπόν, προσφέρουν οι συγγραφείς στο δάσκαλο, όταν κλείνουν το θέμα «Πολιτική κρίση στην Ελλάδα και Δεκεμβριανά» (σελ. 135-136) με την ακόλουθη πρόταση: «...αποτέλεσμα να συγκρουστούν τον Δεκέμβριο του 1944 στην καρδιά της πρωτεύουσας οι φιλοκυβερνητικές δυνάμεις (μικρό τμήμα το ελληνικού στρατού, χωροφυλακή, το βρετανικό εκστρατευτικό σώμα) με τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ;

Τι να κάνει ο έρμος ο δάσκαλος, αν γνωρίζει από έγκυρες πηγές ή αν ρωτηθεί από το εφηβικό ακροατήριό του, μήπως με τις φιλοκυβερνητικές δυνάμεις «αξιοποιήθηκαν ή κινητοποιήθηκαν» και άλλες ιδεολογικά αντίθετες και  σφόδρα εχθρικές προς το ΕΑΜ ;

Ενδεικτικά θυμίζω από το βιβλίο του Β. Μαθιόπουλου:  Ο Δεκέμβριος του 1944, σελ. 46, την κατηγορηματική και ενυπόγραφη μαρτυρία του  στρατηγού  Λεωνίδα Σπαή,  πού ήταν  Υφυπουργός Στρατιωτικών το 1944, και έχει γράψει για όσα έγιναν τότε: «...αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθούν κατά του ΕΑΜ τα Τάγματα Ασφαλείας. Η εισήγηση ήταν των ΄Αγγλων και η απόφαση δική μου. Δε θέλω να δικαιολογήσω την πράξη, αλλά δεν γινόταν αλλιώς∙ η στρατιωτική μας δύναμη ήταν ανύπαρκτη. Συνολικά υπήρχαν 27.000 άνδρες των Ταγμάτων ασφαλείας. Χρησιμοποιήσαμε 12.000, τους λιγότερο εκτεθειμένους, και οπωσδήποτε κανένα από τα σημαίνοντα στελέχη. Τους ντύσαμε και τους εξοπλίσαμε, αφού τους πήραμε από τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως...δεν είναι αλήθεια ότι δε χρησιμοποιήθηκαν Τάγματα Ασφαλείας στα Δεκεμβριανά... Χρησιμοποιήθηκαν οι μισοί περίπου  από όσους είχαν συλληφθεί  και αυτή είναι η αλήθεια που αποκαλύπτω σήμερα».

 Ένα τελευταίο σχόλιο που συνοδεύεται από πλήθος απορίες:

          Αντιγράφω πρώτα δυο γραμμές από το επίμαχο σύγγραμμα που προορίζεται για ενημέρωση εφήβων την παραμονή της   ενηλικίωσής τους. Στη σελ. 136  του σχολικού βιβλίου έχουν γράψει οι εγγράμματοι καθηγητές[2]: «Η απελευθέρωση της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου 1944 συνοδεύτηκε από ενδοκυβερνητικές διαφωνίες και τελικά  από την παραίτηση  των εαμικών υπουργών με αποτέλεσμα να συγκρουστούν το Δεκέμβριο του 1944 στην καρδιά της πρωτεύουσας (Αθήνας)».

Σχόλιο: η αφήγηση των εκλεκτών συγγραφέων δημιουργεί την εντύπωση ότι η παραίτηση των εαμικών υπουργών οδήγησε στην  ή είχε μοιραία συνέπεια τη σύγκρουση...(άρα, υπεύθυνοι αυτοί που παραιτήθηκαν...)!

Απορίες προς τους συγγραφείς:

1.      Ήταν η σύγκρουση  αποτέλεσμα της παραίτησης των εαμικών υπουργών ή η παραίτηση ήταν συνέπεια των ενδοκυβερνητικών διαφωνιών και του εναγκαλισμού της Κυβέρνησης από τους Βρετανούς «ελευθερωτές», που από το β΄ δεκαήμερο του Οκτωβρίου «είχαν κατανείμει την επιρροή τους» στη χώρα μας (σελ. 134 του σχολ. βιβλίου);

2.      Η σύγκρουση στο κέντρο της πρωτεύουσας άρχισε με κάποια πράξη βίας από τους  υπουργούς  του ΕΑΜ και τον κόσμο που εκπροσωπούσαν ή  με το αιματηρό αποτέλεσμα που  προκάλεσε η παρέμβαση της κυβερνητικής Αστυνομίας εις βάρος αόπλων διαδηλωτών στις 3 του Δεκέμβρη στην Πλατεία Συντάγματος;

3.   Έτυχε να έχουν διαβάσει οι «εκλεκτοί» στα Απομνημονεύματα του σερ Ουΐνστον Τσόρτσιλ, τότε πρωθυπουργού της Βρετανίας, ότι εκείνος πρόβλεπε (από τη σκοπιά του και για τους λόγους του) σύγκρουση με το ΕΑΜ και φρόντιζε να επιλέξει την κατάλληλη ώρα και θέση[3];

4.      Μια τέταρτη  απορία με υποχρεώνει πρώτα να κάνω μία εξομολόγηση: από υπηρεσιακή πλευρά  (Παιδαγ. Ινστιτούτο), όταν για πρώτη φορά δόθηκε πολιτική συναίνεση να περιληφθεί και ειδικό κεφάλαιο για την Εθνική Αντίσταση και τα Δεκεμβριανά, ο τότε Υφυπουργός, που ήταν και φιλόλογος, (μακαρίτης σήμερα) έκρινε καλό  να ζητήσει διαμέσου του Υπουργού Εσωτερικών  (επίσης μακαρίτης σήμερα) και τη γνώμη πολιτικών αντιπάλων, ειδικά για το κεφάλαιο αυτό. Όχι από έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους συγγραφείς και τον υπεύθυνο του Π.Ι., αλλά με θουκυδίδεια σύνεση ή εμπειρία ότι: «οι παρόντες τοις έργοις εκάστοις ου τα αυτά περί των αυτών λέγουσιν, αλλ' ως εκατέρων τις ευνοίας ή μνήμης έχει»[4]... Αναρωτιέμαι, λοιπόν, έκαναν κάποια τέτοια ανταλλαγή απόψεων με πολιτικούς αντιπάλους  οι σημερινοί υπεύθυνοι για το σχολικό βιβλίο (σε επίπεδο εγγράμματων συγγραφέων ή κριτών και υπηρεσιακών παραγόντων);  Και κλείνω με μια ευχή: να θυμηθούν  έναν ορισμό  της συνεσης υπέροχο που αποδίδεται στο Δημόκριτο: «Έστιν ουν φρόνησις τα τρία ταύτα: βουλεύεσθαι καλώς, λέγειν  αναμαρτήτως και πράττειν α δει».   Τι μπορούν να κάνουν σήμερα;  Με τη σύνεση και το κύρος που διαθέτουν να εισηγηθούν άμεσα:

.α΄. Για τούτη τη χρονιά να δοθούν οδηγίες να αξιοποιηθούν για τη διδασκαλία της κρίσης του Δεκέμβρη 1944 οι σελίδες του προηγούμενου σχολικού βιβλίου  (Σκουλάτου- Δημακόπουλου - Κόνδη, Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη, τ. Γ΄, σελ. 287-299 (Συμπτώματα κρίσης ...Αποτελέσματα).

.β΄. Να εισηγηθούν στην αρμόδια υπηρεσία επαναφορά του προηγούμενου Αναλυτικού Προγράμματος κατά τούτο: ότι στην Γ΄ τάξη του Λυκείου δεν είναι δυνατό να διδαχτεί παρά μόνο Ιστορία Σύγχρονη (20ού αιώνα), όπως γίνεται και σε άλλες  ευρωπαϊκές χώρες , για λόγους αυτονόητους (να διδαχτεί σύγχρονη ιστορία).

.γ΄. ΄Αμεσα να αρχίσουν διαδικασίες συγγραφής νέου βιβλίου (για δυο σοβαρούς λόγους: μονομέρειες και  αναλυτικό Πρόγραμμα). [5]  

 

Copyright © 2006 F. K. Voros

url: www.voros.gr     e-mail:  vorou@otenet.gr

Τεχνική/Διαφημιστική Υποστήριξη: www.fora.gr