voros

Ολόψυχα ευχόμαστε να έχει λειτουργήσει αποτελεσματικά η ευαισθησία των συγγραφέων και των κριτών, ώστε το νέο βιβλίο να είναι εντελώς ανανεωμένο ως προς τη δομή και το περιεχόμενο και να είναι διδάξιμο[1], κατανοητό, αναγνώσιμο, συλλογιστικά άψογο.

Όσα ακούσαμε ως ανακοινώσεις από την πολιτική ηγεσία για ενημέρωση του Κοινού (κυρίως των γονέων και των εκπαιδευτικών) δεν ήταν νομίζω κατατοπιστικά, ακούγονταν ως προϊόν δυστοκίας ύστερα από ταραχώδη κύηση και αμφισβητούμενη πατρότητα. Ολόψυχα ευχόμαστε να έχουν όλα συντελεστεί με τρόπο παιδαγωγικά αγγελικό, για χάρη των παιδιών. Αλλά νιώθουμε χρέος κοινωνικό - παιδαγωγικό να θυμίζουμε: αβλεψίες, ατέλειες, ατοπήματα, που υπάρχουν στο βιβλίο και δεν έχουμε καμιά ένδειξη ότι δε θα ταλανίσουν δεύτερη χρονιά άλλες χιλιάδες αθώων: παιδιών, γονέων, διδασκάλων.

Και, επειδή αποστρέφομαι τις αοριστολογίες και ως έπαινο και ως κριτική, προσφεύγω ευθύς σε συγκεκριμένο παράδειγμα: Κοινωνία και Κράτος στο Μεσοπόλεμο (σελ. 106-108). Είναι μια διδακτική ενότητα για μια διδακτική ώρα[2] των 45΄. Κατά τη διάρκειά της ο δάσκαλος καλείται να παρουσιάσει στο ακροατήριό του και τα 12χρονα παιδιά καλούνται μαθησιακά να παρακολουθήσουν κάτι για[3]:

- μαζική βιομηχανική παραγωγή προϊόντων, που δεν μπορούν να απορροφηθούν στην αγορά κι έτσι το 1929 ξεσπά οικονομική κρίση στην Αμερική,

- η διεθνής οικονομική κρίση επηρεάζει και την κοινωνία. Επακολουθούν ανεργία και διαδηλώσεις,

-καταρρέουν οι δημοκρατίες, τις διαδέχονται δικτατορίες (φασισμός στην Ιταλία, ναζισμός στη Γερμανία),

-η Ελλάδα αντιμετωπίζει διάφορα προβλήματα,

-η χώρα διανύει περίοδο μεγάλης βιομηχανικής ανάπτυξης, κυρίως με ξένες επενδύσεις.

Οι συνθήκες διαβίωσης είναι δύσκολες (ανεργία, χαμηλά ημερομίσθια, έλλειψη ασφάλιση... κινητοποιήσεις εργαζομένων ...κυβερνητικές κρίσεις, στρατιωτικά πραξικοπήματα... Το 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς επιβάλλει δικτατορία).

Οι συγγραφείς δίνουν και ορισμούς: μαζική παραγωγή, δικτατορία, φασιστικό κόμμα, ναζιστικό κόμμα, όχι όμως και κομμουνιστικό καθεστώς (το οποίο όμως υπάρχει στο χάρτη τους).

Στην επόμενη σελίδα ο λόγος για το γυναικείο κίνημα και στη μεθεπόμενη ο λόγος για εργατικό κίνημα με απεργίες το 1920, το 1923, 1924,1925, 1929 , 1934, 1936.

1.΄Ολες αυτές οι έννοιες (διεθνής και οικονομική κρίση κ.λπ.) είναι αφομοιώσιμες για 12χρονα; Με ποια προηγούμενη γνώση;

2. Το φασιστικό κόμμα γεννήθηκε μετά το 1929 ή προϋπήρχε από το 1920-22;

3 Πώς συμβιβάζονται ανάπτυξη - επενδύσεις με όσα γράφονται πριν και μετά;

4. Δικτατορία το 1936 επιβάλλει ο Μεταξάς ή εκείνοι που τον προώθησαν (και μαζί κάποιος Γεώργιος Β΄.);

5.Όσα γράφονται για εργατικό κίνημα δε θύμισαν στους συγγραφείς κάτι για την ίδρυση ΓΣΕΕ και ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα) το 1918;

6. Τα απεργιακά του 1928-29 δεν τους θύμισαν κάτι για το «ιδιώνυμο» (νόμο δίωξης του πολιτικού φρονήματος...);

7. Και η έλλειψη ασφάλισης δεν τους θύμισε κάτι για τα πρώτα βήματα του Ι.Κ.Α.; (νομοθεσία, πρώτη οργάνωση)[4];

8. Επειδή οι συγγραφείς τοποθέτησαν και ένα χάρτη 4/χρωμο όπου φαίνονται οι χώρες με καθεστώτα δημοκρατικά, φασιστικά, ναζιστικά, κομμουνιστικό (ΕΣΣΔ), δεν έκριναν επιστημονικά αναγκαίο κάπου να έχουν κάνει λόγο και γι' αυτό το τελευταίο; Πώς γεννήθηκε; Τι υποσχόταν; Αίνιγμα θα είναι για τα παιδιά η ΕΣΣΔ στο χάρτη το βιβλίου τους (σελ 106) ή σταυρόλεξο;

Οι απορίες αυτές αποκαλύπτουν: άγνοια, απροσεξία, ατόπημα (παιδαγωγικό - επιστημονικό- κοινωνικό)[5];

Περιορίζομαι σε αυτά τούτη την ώρα. Επιθυμώ να σημειώσω όμως ότι ανάλογα αβλεπτήματα ή ατοπήματα έχω επισημάνει σε όλες τις ενότητες (ωριαίας διδασκαλίας) που μπόρεσα να διαβάσω. Και με ευλάβεια θα τα αφιερώνω σε όλους τους υπεύθυνους, όχι μόνο συγγραφείς και κριτές[6].

[1] Με πολλά άρθρα είχαμε προσπαθήσει να δείξουμε ότι στην αρχική μορφή το επίμαχο βιβλίο ως προς αυτές τις ιδιότητες βασικά υστερούσε, κυριότατα γιατί οι δημιουργοί του απευθύνονταν σε άλλο επίπεδο ακροατηρίου, ίσως γιατί δεν είχαν άμεση εμπειρία από την αγία έδρα διδασκαλίας του Δημοτικού Σχολείου. Ενδεικτικά θυμίζω κάποια άρθρα: «Ασχολίαστες Αρετές του επίμαχου βιβλίου» (εφημ. «Το Παρόν», 12 Αυγούστου), «Μια απορία πρόσθετη για το επίμαχο βιβλίο» ((εφημ. «Το Παρόν», 10 Ιουνίου).

Παράλληλα στο περιοδικό «Εκπαιδευτικά», τεύχος 83-84, όπου ένα άρθρο.

[2]Υπογραμμίζω ότι πρόκειται για μια διδ. ενότητα μιας ώρας και ο δάσκαλος δεν μπορεί να αφιερώσει γι' αυτήν δεύτερη ώρα, γιατί όλο το βιβλίο έχει 50 ωριαίες ενότητες, όσες περίπου οι σχολικές ώρες γι' αυτό το μάθημα όλον το χρόνο.

[3] Όσα παραθέτουμε παρακάτω είναι λέξεις, φράσεις, προτάσεις από το κείμενο που διαβάζουν τα παιδιά. Βεβαιώνω την ακρίβεια της αντιγραφής όρων - φράσεων με το νόημα που έχουν στο κείμενο του σχολικού βιβλίου.

[4] Εύλογα κάποιος θα ρωτήσει: προτείνετε και άλλα σε όλον αυτό το φόρτο; Όχι, νομίζω ότι το βιβλίο αγγίζει θέματα τριπλάσια από όσα χωράει ο σχολικός χρόνος, αλλά όποιος απερίσκεπτα αρχίζει κάποιο θέμα δεν μπορεί να σιωπά και για την άλλη όψη του θέματος αυτού. Είναι ατόπημα πολλαπλό: επιστημονικό - κοινωνικοπολιτικό - παιδαγωγικό.

[5] Πάντως, αν το βιβλίο προκαλεί τέτοιες απορίες, αποδεικνύεται ότι είναι μη διδάξιμο λόγω της δομής του, του περιεχομένου και της ελλειμματικής συλλογιστικής του. Συνεπιφέρει σύγχυση εννοιών, κόπωση άσκοπη, μείωση αυτοπεποίθησης για τον ανήλικο αποδέκτη, το 12/χρονο μαθητή.

[6] Παράδειγμα πρώτο: στη σελ. 88 έχουν γράψει για την πολιτική του Ιω. Καποδίστρια: «διανέμονται εθνικές γαίες και αρχίζει....». Πού το είδαν; Τα εθνικά κτήματα ήταν δεσμευμένα (υποθηκευμένα για τα δάνεια της Ανεξαρτησίας). Για διευκόλυνση των «συγγραφέων και κριτών», εγγραμμάτων ατόμων, σημειώνω ένα πρόσφατο σύγγραμμα: Γιώργου Μαργαρίτη κ.α. Ιστορία των Ελλήνων, τόμος 12^ος (1827-62), εκδ. «Δομή», σελ. 55,57.