voros

Ασχολίαστη πτυχή του προβλήματος του επίμαχου βιβλίου:

Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία (για την Στ΄ τάξη του Δημοτικού ).

Η παρατεινόμενη εκκρεμότητα - αντιδικία σχετική με σχολικό βιβλίο Ιστορίας για 12/χρονα παιδιά μού επιβάλλει να επανέλθω στο θέμα ως καθήκον δασκάλου, με την ελπίδα ότι είναι πιθανό να συμβάλω στη διευκρίνιση ότι πρώτιστα είναι ζήτημα παιδαγωγικό. Κατ' ανάγκην θυμίζω κάποια πρόσφατα δημοσιεύματα, που οι συντάκτες τους αποκαλύπτουν πτυχές τις σύγχυσης και της αγωνίας:

Ανεξάρτητα από τις επιστημονικές θέσεις και εκτιμήσεις δεοντολογίας , που θίγονται με τα παραπάνω δημοσιεύματα, μια πτυχή μένει άθικτη, απροσπέλαστη:

Κατά πόσο τα περιεχόμενα του βιβλίου και η εννοιολογική ένδυσή τους και η μέθοδος παρουσίασής τους ανταποκρίνονται στην αντιληπτική ικανότητα 12/χρονων παιδιών και είναι δυνατό να διδαχτούν στα πλαίσια του σχολικού χρόνου (δυο διδακτικών ωρών των 40΄- 42΄ κάθε εργάσιμη εβδομάδα).

Ενδεικτικά μόνο θα σημειώσω ότι: σε μια διδακτική ώρα των 40΄-42΄ καλείται ο δάσκαλος να παρουσιάσει στο ακροατήριό του τα ακόλουθα:

Για τον «εννοιολογικό φόρτο» με τον οποίο οι συγγραφείς «φωτίζουν» τα δωδεκάχρονα παιδιά (πάνω από το αντιληπτικό επίπεδό τους) ενδεικτικά πάλι σημειώνω κάτι από αυτά που ζητούν ως άσκηση μνήμης - ορισμού - κατανόησης, σε άλλη ενότητα, στη σελίδα 14: Αναγέννηση, Διαφωτισμός , ορθός λόγος (συνολικά 10 έννοιες)!... Υποτίθεται ότι οι έννοιες αυτές έχουν αναλυθεί για τα τυχερά 12/χρονα παιδιά στις προηγούμενες σελίδες.

Αλλά είναι πιθανό να αναρωτηθείτε τώρα: οι ερωτήσεις αυτές θα απαντηθούν από τα παιδιά; Τους ευτυχείς γονείς ή τους εργατικούς φροντιστές, που θα κουραστούν γι' αυτές; Αναρωτηθείτε, όποια παιδεία κι αν έχετε, τι σημαίνει ορθός λόγος.

Όλα αυτά τα ενδεικτικά μπορείτε να τα βρείτε σχεδόν σε κάθε διδακτική ενότητα. Η ταπεινότητά μου έχει καταγράψει αρκετά σε άλλα σύντομα δημοσιεύματα (στην εφ. «Το Παρόν», από το Πάσχα και μετά).

Για το επίπεδο της όλης συγγραφής ενδεικτικά μόνο θα σας πληροφορήσω ότι οι συγγραφείς προσφέρουν στα ευτυχισμένα 12/χρονα παραθέματα από συγγράμματα πανεπιστημιακά, κείμενα επιστημονικών συνεδρίων (π.χ. εκλεκτού επιστήμονα συγγραφέα, του κ. Διαμαντούρου). Όλα όμως αυτά είναι αποκαλυπτικά της διδακτικής εμπειρίας που φαίνεται να έχουν ή να στερούνται οι συγγραφείς του βιβλίου από την αγία έδρα διδασκαλίας του Δημοτικού Σχολείου. Και δείχνουν ποιο είναι το πρώτιστο πρόβλημα του επίμαχου βιβλίου:

Και η λύση του (ως επιλογή και πράξη: ποιο χρέος έχουμε απέναντι στα παιδιά και ποιο δρόμο επιλέγουμε) είναι πολιτικά ουδέτερη η εντονότατα πολιτική;

Για όσα ενδεικτικά κατέγραψα το δίλημμα είναι κυριότατα παιδαγωγικό ως προς την ουσία (τι θα διδάξουμε στα παιδιά, με ποια μέθοδο, για ποιο σκοπό και με ποιο βιβλίο διδάξιμο / κατανοητό και σύμμετρο προς τον πραγματικό σχολικό χρόνο).

Είναι έκδηλα πολιτικό ως προς την προέλευση και την έπειτα περιπλοκή και αναβλητικότητα και τους σημερινούς δισταγμούς ή την ατολμία για επίλυσή του (από την κυβερνητική πλευρά) ή την ανεξήγητη σιωπή (από την πλευρά της αξιωματικής αντιπολίτευσης).

Τι συμβαίνει όμως ως προς τον μερισμό των ευθυνών;

.α΄. Η προηγούμενη Κυβέρνηση ευθύνεται [2] πλήρως για το αναλυτικό Πρόγραμμα (π.χ. να διδάξουμε στα 12χρονα και Γαλλικό Διαφωτισμό, για να τα «φωτίσουμε»...), για την προκήρυξη διαγωνισμού συγγραφής, για τον ορισμό Επιτροπής Κρίσης, με άτομα σοφά ή φιλόσοφα, όχι όμως με εμπειρία από Δημοτικό Σχολείο...

.β΄. Η σημερινή Κυβέρνηση ευθύνεται πλήρως για την προώθηση του βιβλίου, μολονότι είχε έγκαιρα[3] ενημερωθεί ότι δεν είναι διδάξιμο!!!

Επειδή η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΠΘ υποστήριξε την άποψη ότι η διόρθωση του βιβλίου «είναι υπόθεση επιστημονική», θεωρώ χρέος να ενημερώσω για μια λεπτομέρεια:

Σε μια διδακτική ενότητα του βιβλίου (σελ. 68-70) διαβάζουμε και ότι στις μέρες του Καποδίστρια «διανέμονται[4] εθνικές γαίες».

Καλό είναι να ρωτηθούν οι συγγραφείς για κάποια τεκμηρίωση, γιατί - ανεξάρτητα από τις προθέσεις του πρώτου Κυβερνήτη - κάτι τέτοιο δεν έγινε , όσο γνωρίζω[5]. Περιορίζομαι σε αυτή μόνο την επισήμανση διαπιστώσιμης ανακρίβειας, για να μη δημιουργήσω πρόβλημα μεγαλύτερο στους συγγραφείς και κριτές και την πολιτική ηγεσία.

Επαναλαμβάνω ό, τι έγραψα πριν από καιρό[6]: προσωρινά ανατυπώνουμε το προηγούμενο βιβλίο. Λίγο παραφορτωμένο αλλά αναγνώσιμο - διδάξιμο. Και ευθύς προωθούμε διαδικασία συγγραφής νέου...Ευθύνη πολιτική και η απόφαση και η διαδικασία και η τωρινή αναποφασιστικότητα.

[1] Πρόκειται για το άρθρο «Τις πταίει» που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καιροί» το 1875.

[2]« Ήχος και Απόηχος των νέων βιβλίων» (εφημ. «Το Βήμα» 24 Οκτωβρίου 2006. Ο συντάκτης του άρθρου αναλαμβάνει την ευθύνη και διαπιστώνει (από τότε) ενθουσιασμό για τα νέα βιβλία!

[3] Με ειδικό υπόμνημα το οποίο είχε τίτλο: «Δείγμα Ποιότητας - (μη) Διδαξιμότητας σχολικού βιβλίου Ιστορίας (για την Στ΄ τάξη του Δημ. Σχολείου. Ημερομ. 11-1-2006. Απαντητικό έγγραφο ΥΠΕΠΘ: 5/149/15309/13-2- 2006!!Πόσο προβληματίστηκαν από τότε; Δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην εφημ. «Το Παρόν».

[4] Με τη γενίκευση χρήσης απλού ενεστώτα αναιτιολόγητα σε βιβλίο ιστορικό, όπως το κρινόμενο, πέτυχαν, νομίζω, να νεκρώσουν τον αφηγηματικό ενεστώτα , αντί να ζωντανέψουν τον ιστορικό ενεστώτα, που ζωντανεύει την αφήγηση όταν χρησιμοποιείται σωστά.

[5] Περιορίζομαι σε μια πρόσφατη συγγραφή: Ιστορία των Ελλήνων από τις εκδόσεις «Δομή»), τόμος 12^ος, σελ. 53-55.

[6] (Σχετικό άρθρο στο περιοδικό «Εκπαιδευτικά», τεύχος 83-84, σελ. 161-165 (ειδικότερα στη σελ. 163 και υποσημ. 1).