Ξεκίνησα την εκπαιδευτική μου σταδιοδρομία με τον ενθουσιασμό του νέου ανθρώπου  και την επιθυμία και  ελπίδα του άπειρου εκπαιδευτικού να δώσει γρήγορα στους μαθητές του όλη τη «σοφία» που ο ίδιος απέκτησε στη διάρκεια των σπουδών του.
    Πολύ  γρήγορα  όμως είδα  πόσο μακριά νυχτωμένη ήμουν. Ένα μάθημα Γραμματικής και μια «λευκή μαθητική απεργία» ήταν αρκετά να μου αλλάξουν απόψεις και μου έμαθαν πολύ περισσότερα για την πρακτική άσκηση παιδαγωγίας από όσα είχα ακούσει και είχα μάθει στα μαθήματα παιδαγωγικής (θεωρητικά και πρακτικά).
   Ήμουν «νομοταγής» εκπαιδευτικός. Διάβαζα τις υπηρεσιακές εγκυκλίους και ήθελα να ακολουθώ κατά γράμμα τις υποδείξεις της Παιδαγωγικής  Επιστήμης και της Υπηρεσίας. Ένα μόνο δεν είχα μάθει καλά:

•   πως ό,τι κάνεις από  αυτά που γράφουν τα βιβλία και οι διαταγές το κάνεις σε συγκεκριμένο κάθε φορά ακροατήριο, που έχει τις ιδιαιτερότητές του, σε συγκεκριμένο χρόνο και τόπο, που απαιτούν την προσαρμογή σου στις συνθήκες τους και καθορίζουν την πορεία σου, και
•   πως όλα αυτά σημαίνουν ότι, πολύ πριν ενεργήσεις, οφείλεις  να σκεφτείς και να αποφασίσεις τι και πόσο μπορείς να διδάξεις, πότε και πώς, για να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

    Και ας δούμε τα παθήματα  που μου έγιναν μαθήματα βέβαια, αλλά θα μπορούσαν να επηρεάσουν και αρνητικά τη δουλειά μου, υποκειμενικά και αντικειμενικά.
    Δίδασκα στην α΄ τάξη γυμνασίου Γραμματική της Νεοελληνικής Γλώσσας, της μητρικής δηλαδή, και ειδικά την κλίση των αρσενικών ουσιαστικών ονομάτων. Οι παιδαγωγικές υποδείξεις  στο γλωσσικό αυτό μάθημα απαιτούσαν τη χρησιμοποίηση πίνακα και ολοκληρωμένου κειμένου, μέσα από το οποίο θα  «έβγαιναν» οι τύποι του ουσιαστικού,   που θα χρησιμοποιούσα ως παράδειγμα  για την κλίση  των αρσενικών. Σημειώνω ότι ούτε φωτοτυπίες ξέραμε τότε, ούτε επιδιασκόπιο είχαμε, ούτε τη δυνατότητα είχα στο συγκεκριμένο σχολείο  να πάω πιο νωρίς στην τάξη και, πριν μπούμε για μάθημα, να έχω γραμμένο το κείμενο στον πίνακα. Όλα αυτά φυσικά σήμαιναν απώλεια διδακτικής ώρας σημαντική.
    Είχα πάρει ως παράδειγμα κλίσης το όνομα πατέρας και το κείμενο που είχα ετοιμάσει και  το είχα αναγράψει στον πίνακα ήταν γεμάτο  με τους τύπους του   (σε ενικό και πληθυντικό αριθμό).
    Το μάθημα γινόταν την 6η διδακτική ώρα, Άνοιξη,  σε περιοχή με πολλή ζέστη και σε ώρα που η κούραση των παιδιών ήταν αναπόφευκτη και εμφανής.  Η  διδακτική μου προσπάθεια, δηλαδή, είχε εκ των προτέρων πολλούς αντιπάλους:

•    Το ανούσιο του μαθήματος (ως αντικειμένου και παραδείγματος).
•    την ώρα πραγματοποίησης.
•    Τη  φυσική κατάσταση (κόπωση) των μαθητών.

Και όλα ήταν υπεραρκετά στοιχεία για το αποτέλεσμα που εισέπραξα: γενική αδιαφορία, ανία και   ροχαλητό από τον πιο καλό μαθητή εκείνης της αίθουσας. Όλα αυτά με  στενοχώρησαν, με συντάραξαν για δυο λόγους:

•  Επειδή έδειξαν την παταγώδη αποτυχία της προσπάθειάς μου και
•  Επειδή με υποχρέωναν, κύρια το ροχαλητό, ως εκπαιδευτικό να προστατέψω διακριτικά το μικρό μαθητή - θύμα της δικής μου απειρίας – από το χλευασμό των συμμαθητών του, που συχνά, ξεχνώντας τα δικά τους, γίνονται σκληροί με τους άλλους, ιδιαίτερα αν αυτοί οι άλλοι διακρίνονται στα μαθήματα.

     Κάπως τα μπάλωσα, δε θυμάμαι πώς, αλλά το περιστατικό με απασχόλησε πολύ. Αναζήτησα το τι έφταιγε στην αποτυχημένη προσπάθειά μου, αφού είχα ακολουθήσει όσα είχα μάθει και είχα δει να γίνονται στις υποδειγματικές διδασκαλίες  που παρακολούθησα σε πειραματικά σχολεία στη διάρκεια των σπουδών μου.

    Λανθασμένη ήταν και η επιλογή του παραδείγματος, η λέξη ήταν τόσο γνωστή που δεν προκαλούσε ενδιαφέρον. Τη διάλεξα για την ευκολία, αλλά το όλο θέμα του μαθήματος δεν ήταν δύσκολο και μια άλλη λέξη, όχι τόσο κοινή, άγνωστη ίσως, αλλά καινούργια για το ακροατήριο , που  με τη μικρή της δυσκολία θα οδηγούσε  τους μαθητές σε σκέψη, σε προσπάθεια, σε λάθος ίσως και αναζήτηση του ορθού , θα προκαλούσε το ενδιαφέρον τους.

   Τέλος, δε βάζεις, όσο μπορείς βέβαια στις σχολικές συνθήκες για τις οποίες πάντα δεν είσαι υπεύθυνος, ένα μάθημα όχι τόσο ενδιαφέρον σε μια ώρα τόσο απρόσφορη, όταν μάλιστα  μπορεί, κατά το πρόγραμμα, να έχει προηγηθεί ένα κουραστικό παιχνίδι. Αν δεν μπορείς να το αποφύγεις, οφείλεις να δουλέψεις , να βρεις τρόπους,  το μάθημα να γίνει σαν παιχνίδι, να κρατήσεις, όσο μπορείς, ξύπνιο το ακροατήριό σου.
    Ευγνωμονώ τους μαθητές μου για τις αντιδράσεις τους στο μάθημα αυτό. Πριν την «πάθω», δεν τα είχα σκεφτεί όλα αυτά. Και  από τότε που την «έπαθα», έμαθα  πως μέσα στην  τάξη  ο δάσκαλος είναι ο υπεύθυνος της  μαθησιακής προσπάθειας κι αυτός  αποφασίζει  με νου και γνώση ·  και αυτό σημαίνει:
   Δεν είναι δέσμιος των θεωριών και των υποδείξεων. Χωρίς  να αυθαιρετεί  ως προς την επιστήμη, προσαρμόζει  τη γνώση και την επιστήμη στο συγκεκριμένο ακροατήριο και τις συγκεκριμένες συνθήκες, με επινοητικότητα και ευελιξία.
   Επιλέγει  υλικό που ενδιαφέρει και προκαλεί τη συμμετοχή, γιατί στόχος μας σε κάθε διδασκαλία είναι η κινητοποίηση όλων των μαθητών μας.
  Χρησιμοποιεί  με λογική τα εποπτικά μέσα και σε συνδυασμό, ώστε και χρόνο να κερδίζει  και το ενδιαφέρον να προκαλεί  και να το διατηρεί.
   Και όλα τα παραπάνω  από τότε τα ακολούθησα σε όλα τα μαθήματα, όχι μόνο στη Γραμματική, και έγινε πολύ πιο ευχάριστο και εύκολο το έργο μου.

    Τα δεύτερο πάθημά μου  εξαιτίας της απειρίας μου , «η λευκή απεργία»,  ήταν πιο επικίνδυνο για μένα, πιο  αποφασιστικό και συνειδητό από τους μαθητές μου, πιο σκληρή δοκιμασία για μένα. Αλλά γι’ αυτό, στο άλλο φύλλο.

                                                                                                
                                                                                                 Θεοδώρα Ζωγράφου - Βώρου

κορυφή σελίδας