|
||||
Όταν μπήκα στην υπηρεσία ήμουν πιο αυστηρή και στην τήρηση των υπηρεσιακών κανόνων και εντολών και στην άσκηση του λειτουργήματός μου. Δεν ήθελα να αυτοσχεδιάζω. Όσο προχωρούσε όμως ο καιρός και γνώριζα καλύτερα τα παιδιά και άρχισα να κατανοώ καλύτερα τις αντιδράσεις τους, τα ενδιαφέροντα και τις δυνατότητές τους, αισθάνθηκα την ανάγκη να απαγκιστρωθώ από Οδηγίες που έρχονταν από τα Γραφεία, αλλά δεν μπορούσαν να είναι εφαρμόσιμες και αποδοτικές στην τάξη. Τότε, χωρίς να αυθαιρετώ κατά βάση, προσπάθησα και τις υποδείξεις – Οδηγίες να μην τις αγνοώ, αλλά και το δικό μου έργο να το κάνω όπως εγώ το θεωρούσα καλύτερο, πιο ευχάριστο για το δικό μου μαθητικό ακροατήριο . Θυμάμαι λοιπόν…... Όταν καθιερώθηκε η διδασκαλία των αρχαίων κειμένων από μετάφραση δίνονταν Οδηγίες πάντα τι να διδάξουμε και τι όχι, γιατί τα κείμενα ήταν μεγάλα και ο χρόνος πάντα λίγος. Και τύχαινε σε κείνα που έμεναν στα μη διδακτέα μέρη να υπάρχουν ενότητες θαυμάσιες και πολύ ενδιαφέρουσες για τα παιδιά, όπως «η επίσκεψη του Πρίαμου στον Αχιλλέα για να πάρει το νεκρό Έκτορα»,αν θυμάμαι καλά. Η υπόδειξη ήταν για τα μέρη αυτά να προσφέρουμε μια σύντομη περίληψη. Όσες φορές ακολούθησα την υπόδειξη, δεν είδα την ικανοποίηση στα πρόσωπα των παιδιών. Και η δική μας υπόδειξη : «διαβάστε στο σπίτι, αν θέλετε, τα ενδιάμεσα κεφάλαια, γιατί είναι ενδιαφέροντα» δεν έβρισκε ανταπόκριση για λόγους πολλούς. Δε συμφωνούσα με τη λύση της περίληψης. Τι να καταλάβεις από μια περιληπτική απόδοση μιας δημηγορίας του Θουκυδίδη, π.χ. της δημηγορίας του Αλκιβιάδη στους Σπαρτιάτες, με την οποία προσπαθούσε να δικαιολογήσει τη στάση του (φυγή και προδοσία…), ή από ένα ρητορικό λόγο, π.χ. του Φωκίωνα, που στηλίτευε τη συμπεριφορά κάποιων πολιτικών της εποχής του, ή από τις Ιστορίες του Ηρόδοτου; Ένιωθα πως με την περιληπτική απόδοση ενός τμήματος πρόδινα το πλήρες κείμενο και το συγγραφέα του και δεν το αξιοποιούσα καθόλου. Μπροστά στην κατάσταση αυτή αποφάσισα να αγνοήσω τις υπηρεσιακές Οδηγίες ή να πω καλύτερα, αποφάσισα να ακολουθήσω άλλη τακτική : κι ο σκύλος χορτάτος και η πίτα αφάγωτη. Και περίληψη να δώσω αλλά και το μεγαλύτερο μέρος από αυτά που αφαιρούνταν να το παρουσιάσω στην τάξη με ανάγνωση. Η πραγματοποίηση της απόφασής μου ήταν για μένα θέμα εξοικονόμησης χρόνου και το πέτυχα με μια καλύτερη οργάνωση της προσπάθειάς μου. Για παράδειγμα: πάνω στο βιβλίο είχα μαρκάρει από πριν ό,τι δε θεωρούσα αναγκαίο να διαβαστεί, και σημείωνα στο περιθώριο μια φράση μόνο που θα την πρόσθετα εγώ. Έπειτα αναλάμβανα εγώ την παρουσίαση, ώστε να μη χάνεται το νόημα από μια πιθανόν όχι καλή ανάγνωση του μαθητή, όχι καλή βέβαια εξ ανάγκης, αφού συχνά ο λογοτεχνικός λόγος της μετάφρασης δεν ήταν εύκολος για ένα παιδί. Φρόντιζα ακόμη, με αλλαγή της σειράς των μαθημάτων, να έχω δυο συνεχόμενες ώρες, ώστε να διαβάσω ένα μεγάλο κείμενο π.χ. δυο ραψωδίες από την Οδύσσεια ή την Ιλιάδα. Μετά από αυτή την ανάγνωση μπορούσαμε σε συνεργασία με τους μαθητές να συντάξουμε στα γρήγορα μια πολύ σύντομη περίληψη, και να επισημάνουμε στο βιβλίο τους με έναν πλαγιότιτλο τις ενδιαφέρουσες σκηνές, σκηνές που μπορούσαν να τις ξαναδιαβάσουν, αν ήθελαν και όποτε ήθελαν, ή σκηνές που σε ομάδες μπορούσαν να τις δουλέψουν και να τις παρουσιάσουν κατά κάποιο τρόπο σε μια τελική συνολική θεώρηση του έργου, θεώρηση με ειδικούς στόχους (π.χ. Ήρωες και συμπεριφορά τους, οι πιο συγκινητικές στιγμές ενός έργου κ.ά). Έτσι διαβάζαμε σχεδόν όλο τον Όμηρο, λόγους του Δημοσθένη δημηγορίες του Θουκυδίδη. Αυτή η αυθαιρεσία δεν πήγε χαμένη. Στον τελικό απολογισμό της χρονιάς τα παιδιά ξεχώριζαν αυτή την προσπάθεια ως την πιο ενδιαφέρουσα. Χαρήκαμε έργα ως σύνολα και η συζήτηση που γινόταν κάθε φορά γύρω από αυτά, με κάποιο ερωτηματολόγιο δικό μου ή με ελεύθερο διάλογο, είχε περιεχόμενο και ενδιαφέρον και καλή συμμετοχή όλων των παιδιών. Η προσπάθεια αυτή είχε κέρδος και για μένα ιδιαίτερα, γιατί διαπίστωσα κάποια πράγματα, που τα αξιοποίησα αργότερα στον τρόπο οργάνωσης της καθημερινής διδασκαλίας. Διαπίστωσα, π.χ. Ότι το παιδί στις πρώτες τάξεις του Γυμνάσιου θέλγεται ακόμη από το μύθο και ως περιεχόμενο και ως παρουσίαση και ότι στις περιπτώσεις αυτές και η απόδοση του παιδιού είναι καλύτερη. Θεώρησα, λοιπόν, χρέος μου να το σεβαστώ, αλλά και να το εκμεταλλευτώ. Από την αρχή της χρονιάς και σε ενότητες μικρές φρόντιζα συστηματικά και με συνέπεια να μάθω στα παιδιά πώς δουλεύουμε ένα κείμενο, από ποιες πλευρές το εξετάζουμε, τι αναζητούμε. Και όταν ένιωθα ότι ήταν έτοιμα, τότε δουλεύαμε με μεγάλες ενότητες που είχαν δράση πλούσια και ήρωες πολλούς και συχνά ολοκληρωμένους χαρακτήρες, είχαν ενδιαφέρον περισσότερο. Έτσι και τα παιδιά δεν κουράζονταν από τη λεπτομέρεια και η ύλη καλυπτόταν ευκολότερα. Διαπίστωσα επίσης, Ότι, αν δεν έχεις εξασφαλίσει από κάποιο παιδί μια σωστή ανάγνωση, ανάγνωση με ήθος, όπως θα λέγαμε, είναι προτιμότερο να μη την επιχειρήσεις, γιατί και το κείμενο σκοτώνεις και το ακροατήριο δεν το ικανοποιείς, το ταλανίζεις, του στερείς το αφηγηματικό στοιχείο του παραμυθιού, τελικά το αφήνεις αδιάφορο. Συχνά εμείς οι δάσκαλοι αναθέτουμε στα παιδιά την ανάγνωση ενός μεγάλου κειμένου με εκείνο το στερεότυπο : να συνεχίσει ο επόμενος. Θα θυμάμαι όμως πάντα την παράκληση των παιδιών : κυρία, διαβάστε το εσείς, σας παρακαλούμε. Κι επίσης θυμάμαι με πόση προσοχή παρακολουθούσαν την ανάγνωση και πόσο εύστοχες παρατηρήσεις έκαναν μετά το τέλος αυτής της ανάγνωσης ή τις απορίες που διατύπωναν και που όλα αποδείκνυαν ότι παρακολουθούσαν, μετείχαν. Φυσικά, στις μεγαλύτερες τάξεις, και σε κείμενα διαφορετικά, π.χ διαλογικά, η παρουσίαση με ανάγνωση γινόταν από μαθητές, οι οποίοι όμως ετοιμάζονταν γι’ αυτό από πριν και η όλη παρουσίαση είχε χαρακτήρα θεατρικό. Παράλληλα με τα παραπάνω μου έμαθαν και κάτι άλλο τα παιδιά. Την ώρα που διάβαζα ένα κείμενο ή παρουσίαζα το μάθημα, είχα τη συνήθεια να κινούμαι ανάμεσα στα θρανία ή μπροστά από τα πρώτα θρανία, με την εντύπωση πως έτσι θα κρατούσα τους μαθητές σε εγρήγορση…..Κάποτε με παρακάλεσαν να μην το κάνω, γιατί, είπαν απλά, καθώς γυρνούσαν για να με βλέπουν, έχαναν την προσοχή τους γι’ αυτά που εγώ τους έλεγα. Κι εγώ που δεν το είχα σκεφτεί, που είχα υποτιμήσει τους μικρούς μου δασκάλους!….. Αυτοί με τον τρόπο τους μου είπαν ότι, αν κάτι τους ενδιαφέρει και τους αρέσει, το παρακολουθούν και το απολαμβάνουν, δεν κοιμούνται, δε χρειάζονται κανενός είδους ξυπνητήρι…… Τούτες τις εμπειρίες, τις διαπιστώσεις και τις συγκεκριμένες υποδείξεις των μαθητών μου της έλαβα υπόψη μου σοβαρά και στο βαθμό που μπορούσα τις έβαλα στην καθημερινή διδακτική μου προσπάθεια αργότερα. Και πάντα κάποια φορά μέσα στο χρόνο, παραβιάζοντας τα καθιερωμένα και συνηθισμένα, τους διάβαζα λογοτεχνικά κείμενα, πεζά ή ποιητικά, χωρίς κανένα σχολιασμό, χωρίς καμιά ανάλυση και με μοναδικό στόχο τη δική τους απόλαυση, ικανοποίηση. Και νομίζω πως έτσι τους δίδαξα και κάτι άλλο: ακρόαση κειμένου και έπειτα…ανάγνωση βιβλίου. |
||||
|
|
||||
 |
