25.04. Λάκκος Τσαλκής

 Ο λάκκος αυτός έχει την αρχήν (ξεκινάει) από το βουνό «Τσερβένα». Το όνομα του βουνού  οφείλεται (ανάγεται) σε νεότερη εποχή, στην εποχή των επιδρομών των παραφυάδων των Ρωμαϊκών λεγεώνων που είχαν εγκατα-σταθεί στην Πίνδο, και σημαίνει κόκκινο χώμα, λέξη κουτσοβλάχικη. Η ονομασία λάκκος Τσαλκής μού παρέχει το ενδόσιμο[7] να συμπεράνω ότι το αρχαίο όνομα του βουνού θα ήτο Άλικη και απ’ εκεί πήρε το όνομα ο λάκκος -του οποίου τα νερά σχηματίζονταν (προέρχονταν) από τα νερά του βουνού, απ’ όπου και σήμερα έχουν την αρχή- λάκκος της Άλικης και με συγκοπές και καταβιβασμόν του τόνου <έγινε> Τσαλκής. Διατήρησε δε το αρχικό όνομα <του βουνού> μονάχα ο λάκκος, διότι με τούτον δεν είχαν να κάμουν οι επιδρομείς και επομένως δεν έβαλαν χέρι να του αλλάξουν το όνομα. Ο λάκκος ενδιέφερε τους ιθαγενείς (ντόπιους), που είχαν εκεί κτήματα και τους έφερνε ζημίες σ’αυτά. Οι επιδρομείς ενδιαφέρονταν μονάχα για το βουνό, το οποίο είχε σημασίαν δια την ασφάλειάν τους και δια την διατροφήν των κτηνών   τους.

Κατά την κορυφήν του βουνού σώζονται κτίσματα (ντουβάρια), που δείχνουν ότι ήταν εκεί συνοικισμός (οικισμός) και το μέρος εκείνο χρησίμευε για οροθέσια.

Άλλη εκδοχή. Ο Κ. Οικονόμου [παρήγε] το Τσερβένα από το Λατινικόν Cervus=έλαφος. Το βουνό <σημαίνει> ελαφοβούνι και το Αλκή <θεωρούσε> είδος ελάφου και <από αυτό ονόμαζαν> το λάκκο, λάκκο της Αλκής. (674)

25.05. Βεργάτι

Το μέρος της Τσερβένας που είναι στραμμένο στο δημόσιο δρόμο λέγεται Βεργάτι (=ραβδωτό), γιατί σχηματίζονται <στην πλαγιά του αυτή> κάθετοι ράβδοι. Η ονομασία του οφείλεται στους Ρωμαίους επιδρομείς[8].

25.06. Καψάλι

 Αλλη τοποθεσία της Τσερβένας φέρει το όνομα Καψάλι. Πόθεν εδόθη το όνομα μού είναι άγνωστο. Συμπεραίνω ότι θα οφείλεται εις κανένα<ν>  ιδιοκτήτη του μέρους, ο οποίος  λέγονταν Καψάλης.

25.07. Ανήλιο και προσήλιο

 Είναι και αυτά μέρη της Τσερβένας. Το πώς δόθηκε σ’ αυτά η ονομασία το λέγει η έννοια της λέξεως.

25.08. Βίγλα[9]

 Βίγλα είναι ένας υψηλός λόφος στο νότιο μέρος της πόλεως, αντικρύ της Τσερβένας. Αυτός δεσπόζει της όλης νοτίου κοιλάδος, όπου βρίσκονται οι τοποθεσίες Ντερβένια, Λούτσες, Μπότσκες, Μαγούλες, Αγά Τσισμές, Μπάρες, τ’ Βατ’ το γεφύρι, εν γένει <δεσπόζει της περιοχής> του Μπουγαζιού έως το Τουρκομνήμορο και πέραν αυτού ακόμη. Γι’ αυτόν το λόγο οι αμπελοφύλακες κάμνουν στην κορυφή τη ντραγασιά (καλύβην), όπου μένοντες επιβλέπουν τα αμπέλια και τα χωράφια. Το όνομα αυτής της τοποθεσίας οφείλεται στην εγκατάσταση τμήματος της ρωμαϊκής λεγεώνος[10], που σκοπόν είχε την ασφά-λεια των κουτσοβλαχικών συνοικισμών <και η θέση αυτή> χρησίμευεν ως σκοπιά. Τα πέριξ της τοποθεσίας αυτής αμπέλια φημίζονται για τα σταφύλια τα εύοσμα, που κάμνουν εξαιρετικό κρασί, το γνωστό βιγλίσιο. (675)

25.09. Τσιποτούρα (τρεχάμενο νερό) 

Η Τσιποτούρα είναι πηγή με περίφημο νερό. Από την πηγή αυτή υδρεύο-νται προ πάντων το θέρος πολλές οικογένειες της Γερανείας και μερικές της Χώρας. Στην πηγή αυτή υπάρχει λοφίσκος, που σχηματίζεται από στρώματα σιδηρούχα.  Στο αμπέλι, που βρίσκεται προς Β. αυτού, στα ριζώματα, οι εργάται -σκάπτοντας το αμπέλι- ανέσκαψαν (έφεραν στην επιφάνεια) τεμάχια (θραύσματα) αρχαίων πίθων.

25.10. Αγά Τσισμές

 Προς Νότον της Τσιποτούρας ευρίσκεται ο Αγά-Τσισμές, οπόθεν πήραν το όνομα και τα εκεί ευρισκόμενα αμπέλια, που φημίζονται για τα πολύ γλυκά σταφύλια. Πώς η πηγή [11] φέρει το όνομα Αγά-Τσισμές δεν μου είναι γνωστό. Φαίνεται όμως ότι κάποιος κύριος φέρων το τουρκικό επωνύμιο Αγάς έκαμε την πηγή (βρύση).

25.11. Σταυροδρόμι

 Εάν ακολουθήσομε το δημόσιο δρόμο προς τη Νεάπολη (Λιψίστα), θα φθάσομε στο μέρος κοντά στο γεφύρι της Βατσνιάς, όπου διασταυρώνονται ο δρόμος από Κοζάνη-Νεάπολη και ο δρόμος από Σιάτιστα-Γρεβενά, στο λεγόμενο Σταυροδρόμι. Το Σταυροδρόμι έγινε ιστορικό, διότι επί Κατοχής έχει γίνει σύγκρουση της Αντίδρασης (Αντίστασης) Σιάτιστας με τμήμα στρατιωτών Ιταλών, που (676) πήγαιναν με αυτοκίνητα στα Γρεβενά.[12] Στη σύγκρουση αυτή τα παιδιά της Σιάτιστας έδειξαν ηρωισμό άξιο θαυμασμού. Κατόρθωσαν πάνω σε λίγες ώρες να κάμψουν τους Ιταλούς, να τους αιχμαλωτίσουν και

να τους οδηγήσουν στη Σιάτιστα, όπου τους έκλεισαν στο Δημοτικό Σχολείο επί ορισμένο χρόνον[13]. Αυτό όμως το πλήρωσε πολύ ακριβά αργότερα ο άμαχος πληθυσμός της Σιάτιστας και έχει αποδειχθεί ότι δεν ήτο πράξη περιεσκεμμένη (με περίσκεψη). Στοίχισε στη Σιάτιστα και σε αίμα, γιατί σε διάφορες εποχές και από ασήμαντες αφορμές έχασε περισσότερους από 60 νέους, και σε περιουσίες, γιατί είδε φλεγόμενα σπίτια και άλλα κτίρια και διαρπαζόμενα κοσμήματα πολύτιμα και άλλα είδη, οικογενειακά κειμήλια. Πλην, οι εθνικοί αγώνες ζητούν θυσίες, δεν υπολογίζουν τις απώλειες.

25.12. Ταμπουρλέκια-Συκιές-Μακροβούνι-Μπούνος

 Εάν πάρουμε το δρόμο του Σταυροδρομιού προς τη Σιάτιστα, θα βρεθούμε μέσα σε μια χαράδρα. Δεξιά μας, στην πλαγιά του βουνού εξαπλώνονται τα αμπέλια, που φέρουν το όνομα «Ταμπουρλέκια», ίσως διότι έχουν σχήμα του εντόμου νταμπουρλέκα[14] με απλωμένα τα φτερά. Αριστερά μας υψώνεται το άλλοτε (677) πευκόφυτο «Μακροβούνι». Εάν προχωρήσομε ολίγο μέσα στη χαράδρα, φθάνομε σε ένα μέρος, που δεξιά μας έχομε ένα μονοπάτι, που μας φέρει στην κάτω συνοικία «Γεράνεια», αφού περάσομε τις Συκιές, όπου φύο-νται αγριοσυκιές και υπάρχει και βρύση, αριστερά μας δε είναι ο δρόμος που μας φέρει στην άνω συνοικία «Χώρα». Οδεύοντας (ακολουθώντας) το δρόμο αυτό παρατηρούμεν στο ρίζωμα του βουνού δείγματα από αμπέλια και κήπους (λαχανοκήπους), που σήμερα εξέλιπαν, και φθάνομε στη βρύση που φέρει το όνομα Μπούνος. Εδώ συγκεντρώνονται αρκετά νερά, ένα από τα βουνά (τους λόφους) του Αγίου Χριστοφόρου και Προφήτου Ηλιού, άλλο από το Μακρο-βούνι και τρίτο, το αφθονότερο (το πλουσιότερο σε νερό), από την πόλη, με το οποίο ειργάζονταν άλλοτε στη θέση «Γκαράθικα» πέντε (5) βυρσοδεψεία. Το όνομα Μπούνος [οφείλεται], κατ’ άλλους, σε συνοικισμό κουτσοβλάχικο, στον οποίο ανήκαν και οι κήποι, και κατ’ άλλους, σε κύριον ο οποίος λέγονταν Μπούνος[15] και ο οποίος ήρθε στη Σιάτιστα από Κοζάνη, κατά την καταστροφή της <Κοζάνης> από επιδρομή, και με έξοδά του συνεκέντρωσε τα διασκορπι-σμένα εκεί νερά· και από ευγνωμοσύνη εδόθη το όνομά του. Στην τοποθεσία αυτή ευρίσκεται και επιγραφή λαξευμένη σε βράχο, αλλ’ εφθαρμένη (678) σήμερα. Για την επιγραφή γράψαμε αρκετά σε άλλο μέρος του παρόντος έργου[16].

25.13. Οι Βαμβακιές-Τζιούμτες

 Αμα φθάσομε στο γεφύρι της Βατσνιάς και πάρομε το αριστερά του γεφυριού της Βατσνιάς μονοπάτι, βρισκόμεθα στα αμπέλια που φέρουν το όνομα Βαμβακιές. Εδώ καλλιεργούνταν βαμβάκια, που ποτίζονταν με τα νερά που κατέρχονταν από βορρά, όπου σώζεται το Πτσιότκο  πηγάδι, του οποίου τα νερά [άλλοτε] ήσαν διασκορπισμένα και διέβρεχαν και τα κάτωθεν από τις Βαμβακιές εδάφη, τις Τζιούμτες, όπου περιποιούνταν (καλλιεργούσαν) μορεόδενδρα. Οι Τζιούμτες σήμερα είναι τοποθεσία όπου υπάρχουν αμπέλια και χωράφια. Στην τοποθεσία αυτή ευρίσκεται νερό τρεχάμενο, πολύ ωφέλιμο στους πάσχοντας από στομαχική πάθηση.

25.14. Τσιάγκινα (δίοδος)

 Στο βουνό υπεράνω (πάνω) από τις Τραπεζνιές υπάρχει μια επιπόλαια χαράδρα, που λέγεται Τσιάγκινα. Αυτή χρησιμεύει στους εργάτες ως ωρολόγιο ηλιακό. Άμα εκεί σχηματισθεί σκιά, οι εργάτες που εργάζονται στα αμπέλια παύουν τις εργασίες και επιστρέφουν στα σπίτια τους. Ίσκιωσεν η  Τσιάγκινα, παύει κάθε ημερομίσθια εργασία. (679)

25.15. Ο Ψαράς, η Μπερνίτσα, το Καστράκι, το Γκραντίστι, το Χαΐρι,

η Κόκκινη Μπάρα και το Βρέτο

Εάν αφήσομε τα αμπέλια, Παλιάμπελα και Τραπεζνιές, και πάρομε το δρόμο για τη Σιάτιστα, θα φτάσομε σε μια περιοχή, που υπήρξε άφωνος μάρτυς γεγονότων, τα οποία σχετίζονται με τη ζωή της Σιάτιστας από των αρχαιοτάτων χρόνων έως σήμερα. Στην περιοχή αυτή υπάρχει ο Ψαράς, η Μπερνίτσα, το Καστράκι, το Γκραντίστι, το Χαΐρι, η Κόκκινη Μπάρα και το Βρέτο.

Ψαράς είναι μια βρύση, της οποίας τα νερά ήσαν διασκορπισμένα και έ-χουν συγκεντρωθεί με έξοδα του Σιατιστινού που ονομάζονταν Ψαράς και ζούσε στη Ρουμανία. Αυτός δώρισε και μια καντήλα χάλκινη στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννου[17]. Ο ίδιος έκαμε και το πηγάδι που είναι παραπάνω από τη βρύση, από τα νερά του οποίου τροφοδοτείται η βρύση.

Μπερνίτσα είναι μια περιοχή που περιβάλλεται από υψώματα. Το όνομα Μπερνίτσα είδα στο υπέρθυρο  <κενό στο χειρόγραφο> στας Αθήνας. Δυστυχώς δεν μπήκα <κενό στο χειρόγραφο> να ερωτήσω τι σημαίνει το όνομα. Και εδώ <στην Μπερνίτσα> υπήρχαν νερά τρεχάμενα και πηγάδια. Στα σύνορα του αγρού που ήταν κτήμα του Ζυγούρη σώζονταν και στα νεότερα χρόνια πηγάδι. Υπήρχε τα παλαιά χρόνια συνοικισμός, που εκκλησιάζονταν στην Αγία Τριάδα. {Το όνομα του συνοικισμού πιθανόν να έχει σχέσιν με το όνομα του χωριού των συνόρων Μπρεσνίτσα, =Βατοχώρι σήμερα, κατά παραφθοράν}[18]. (680)

Γκραντίστι, ονομασία σλαβική (χωριουδάκι), <σημερινή ονομασία: «Υπολοχαγού Καπιτσίνη»>. Εδώ έχουν (είχαν) εγκατασταθεί σλαβικά φύλα, διότι ήσαν αρκετά νερά, Ψαράς, Βρέτο και πηγάδι, στην περιοχή που φέρει το όνομα του χωριού και σήμερα είναι χωράφια. Όταν έβαζαν καπνά, οι καλλιεργηταί εύρον (βρήκαν) το νερό και ο Βουλγαρόπουλος[19] εσκόπευε να το μεταφέρει έξω από το σπίτι του. Δυστυχώς ο θάνατος ματαίωσε τον σκοπό του.

Καστράκι. Το Καστράκι είναι ένα άγονο και πετρώδες οροπέδιο, το οποίο περιβάλλεται από πρόχειρο λίθινο περιτοίχισμα, διότι σ’ αυτό οι κάτοικοι των πέριξ συνοικισμών συγκεντρώνονταν και αμύνονταν εναντίον των επιδρομέων, καθόσον δεσπόζει αρκετής περιοχής κατά τον δημόσιο δρόμο. Παρόμοια αμυ-ντήρια χρησιμοποιούσαν οι Μακεδόνες σε πολλά μέρη. Από το Καστράκι ο επισκέπτης δύναται να σχηματίσει ιδέαν της διαμορφώσεως (της μορφολογίας) του εδάφους <της γύρω περιοχής>.

Το Χαΐρι. Το φυόμενο στο συνορεύον με το Καστράκι βουνό δάσος λέγεται Χαΐρι, από μια βρύση που έκαμε κάποιος καλόβουλος χριστιανός στο δρόμο που διασχίζει το δάσος. Υπάρχει δε και χάντακας, όπου φωλιάζουν αγριοπερίστερα. Το δάσος μπορεί να γίνει πολύ καλό, αλλ’ ο απειρόκαλος[20] και μη γνωρίζων το συμφέρον, (681) και το ιδικόν του και της μελλούσης γενεάς, δεν το αφήνει. Ο γράφων τις γραμμές αυτές το είδε τρεις φορές να καταστρέφεται.

Κόκκινη Μπάρα. Η Κόκκινη Μπάρα λέγεται και Μπάρα Ζυγούρη, διότι την έχει ανοίξει ο Ζυγούρης, που είχε στο μέρος εκείνο και χωράφια μικράς εκτάσεως. Εις αυτήν συγκεντρώνονταν τα νερά του Βρέτου και των πέριξ λάκκων.

Βρέτος. Του Βρέτου τα νερά ήσαν διασκορπισμένα τον παλαιό καιρό. Όταν δε οι άνθρωποι άρχισαν να αποφεύγουν το νερό των πηγαδιών ως πόσιμο και να πίνουν τρεχάμενο νερό, έγιναν μεγάλα υδραυλικά έργα και συγκέντρωσαν τα νερά ενός πηγαδιού, που βρίσκεται επάνω από την βρύση, και τα νερά των πέριξ τοποθεσιών, και έκαμαν τη βρύση Βρέτος, από την οποία υδρεύονται οι περισσότεροι κάτοικοι της Χώρας. Το νερό του Βρέτου είναι πολύ καλό, το όνομα δε έλαβε, κατ’ άλλους μεν, διότι ήτο εις απόκρημνο μέρος, κατ’ άλλους δε, από τον πρώτο που επιχείρησε να συγκεντρώσει τα νερά και όστις (ο οποίος) ονομάζετο Βρέτος. (682)

Το απέναντι του δάσους «Χαΐρ» βουνό λέγεται Σβέλντσος <Σβέρνιτσο>. Σε αρχαιότερη εποχή ήταν δασώδες, ως (όπως) εγνωρίσαμε από τα πρέμνα (κού-τσουρα), που βρέθηκαν, όταν έγινε ο δημόσιος δρόμος. Το βουνό αυτό, όπως και το απέναντι αυτού δασώδες, που λέγεται Βέλια, χωρίζουν τη Γαλατινή από τη Σιάτιστα.

25.16. Η Αέλ-Μπάρα

 Η Αέλ-Μπάρα είναι (ως λέξη προκύπτει) από την πλήρη ονομασία Αγέλης Μπάρα. Αυτή είναι έλος, που σχηματίζεται από τα νερά που κατέρχο-νται από τα ύπερθεν (από τα πάνω από αυτήν ευρισκόμενα) βουνά. Εδώ ανέκαθεν πότιζαν τα ποίμνια και την αγέλη των μεγάλων ζώων, ίππων, ημιόνων και αγελάδων. Η αγέλη των μεγάλων ζώων λέγεται χεργκελές. Το όνομα τούτο (η λέξη τούτη) είναι νεότερης εποχής. Τα παλαιότερα χρόνια θα ονομάζονταν με το ελληνικό όνομα (λέξη) αγέλη, απ’ όπου δόθηκε και στο έλος η ονομασία.

25.17. Ισιάδια

 Τα Ισιάδια βρίσκονται ΒΑ. της πόλεως και είναι ένα οροπέδιο, όπου φύεται χόρτο, που χρησιμεύει ως τροφή των ζώων[21].

25.18. Γούρνες-Πύργοι

 Παραπάνω από τα Ισιάδια, προς την κορυφή του βουνού, είναι οι Γούρνες, τοποθεσίες με χώμα κατάλληλο για σπορά δημητριακών και πατάτας, με τη διαφορά ότι <αυτά> δεν (683) ωριμάζουν ενωρίς ένεκα του ψύχους. Εκεί πλησίον υπάρχουν και υψώματα λίθινα, που φέρουν το όνομα Πύργοι. Το μέρος αυτό είναι το υψηλότερο μέρος της Σιάτιστας και, απ’ εκεί, μπορεί να προβληθεί άμυνα της πόλεως, άμα τύχει καταλλήλου οχυρώσεως το μέρος.

25.19. Γρίβας τ’ Μπαλαμπάνη

Στο ανατολικό μέρος της Σιάτιστας, ολίγο παρακάτω από τα Κουριά, είναι ένας βράχος, που φέρει το όνομα Γρίβας τ’ Μπαλαμπάνη. Το όνομα αυτό πήρεν ο βράχος από το ακόλουθο γεγονός: Ο κάτοικος Σιατίστης Μπαλα-μπάνης είχε ίππον <επωνομαζόμενον> Γρίβαν. Όταν ο Γρίβας γέρασε και δεν μπορούσεν, ένεκα της αδυναμίας, να εξυπηρετήσει τον αφέντην του, τον άφησε ο κύριός του [να βόσκει] στο μέρος που είναι ο βράχος και φαίνεται στην πόλη, νομίζοντας ότι εκεί, αναπνέοντας καθαρόν αέρα, θα δυνάμωνε. Παρατηρώντας ο Μπαλαμπάνης από τη Σιάτιστα και βλέποντας το βράχο νόμιζεν ότι ο βράχος ήταν ο Γρίβας του και ήτο ήσυχος. Ενώ ο Γρίβας «είχε τινάξει τα πέταλα», ε-κείνος τον θεωρούσε ζωντανόν και, στις πληροφορίες ανθρώπων που τον είδαν νεκρόν, δεν πίστευε δείχνοντας σ’ αυτούς το βράχο. Αυτό διαδόθηκε στους κατοίκους, οι οποίοι, για εμπαιγμόν του Μπαλαμπάνη, έδειχναν το βράχο λέγο-ντας «ο Γρίβας τ’ Μπαλαμπάνη». Στο γεγονός αυτό χρωστείται το όνομα του βράχου. (684)

25.20. Αργυρά, Λυκότρυπες, Αζιούλη, Παπαδήμου βρύση

Στο Ανατολικό μέρος της Σιάτιστας υπάρχουν και τέσσερις ακόμα θέσεις αξιομνημόνευτες, τα Αργυρά, αμπέλια νεότερης εποχής, πλούσια σε γονιμότητα (καρποφορία), οι Λυκότρυπες, όπου τον χειμώνα καταφεύγουν οι λύκοι και παραφυλάττουν κατά τις χιονισμένες νύχτες επιπίπτοντες κατά των ζώων της συνοικίας Λουλάδικα, τ’Αζιούλ’ η βρύση, μια ξηρόβρυση, απέναντι της οποίας γίνονταν η καλύβα του δεκατιστού τον τρυγητό και όπου ολίγο παρακάτω είναι ο βράχος που χρησίμευεν ως σημείο του τέρματος της διαδρομής εκείνων που ξεπροβοδούσαν τους ξενιτευομένους την παλαιά εποχή, που τα ταξίδια γίνονταν με τα ζώα, και του Παπαδήμου η βρύση, παρακάτω από τα Τσισμέδια, από την οποία υδρεύεται η συνοικία Λουλάδικα, η οποία κείται (βρίσκεται) σε μέρος απόκρυφο, που δείχνει ότι οι κάτοικοι εξέλεξαν για κατοικία τους το μέρος αυτό δια τον φόβον των επιδρομών. Το όνομα <της συνοικίας Λουλάδικα> οφείλεται στο ότι το έδαφος ήτο αργιλώδες και κατάλληλο για κατασκευήν λουλάδων, τους οποίους έκαμναν κατά χιλιάδας και τους μετάφερναν στη Μικρά Ασία, όπου διεξήγετο μεγάλο εμπόριο λουλάδων.

25.21. Τ’ αλώνι τ’ Βατ – Τ’ Βατ το γεφύρι

Κατά τον 18^ον αιώνα η Μονή Βάτου, που βρίσκεται στο όρος Σινά, ενήργησεν εράνους στη Σιάτιστα με την προστασία του εγκρίτου προστάτου <της> Σιατιστέως Δήμου Σφήκα. Πολλοί των κατοίκων Σιατίστης προσέφεραν αντί χρηματικής δωρεάς (685) αμπέλια και χωράφια. Προς αλωνισμόν των προϊόντων των χωραφιών ο πληρεξούσιος της Ιεράς Μονής Βάτου έκρινε καλόν να κάμει το αλώνι, εκεί που σώζεται και σήμερα και όπου είναι και χωράφια Σφηκάθικα, για να μεταφέρονται και αλωνίζονται τα προϊόντα των χωραφιών της Μονής. Πολλά δε των αμπελιών θα ευρίσκοντο στις Μαγούλες και πολλά των χωραφιών, επίσης, πέρα από τη Μπάρα την Παληοκαστρίτικη. Για να μεταφερθούν απ’εκεί στην πόλη τα προϊόντα, έπρεπε να περάσουν ένα λάκκον κοντά στη Μπάρα, που είναι τόσο ορμητικός εν καιρώ ραγδαίας βροχής, που οι ευρισκόμενοι στην πέρα μεριά πρέπει να μείνουν εκεί και να διανυκτερεύσουν εκεί. Όσοι τολμούν να περάσουν κινδυνεύουν να πληρώσουν με τη ζωή τους την τόλμη τους. Πολλά υπάρχουν (είναι) τα θύματα, όχι μονάχα ζώα, αλλά και ανθρώποι. Για ευκολία της μεταφοράς, λοιπόν, των προϊόντων που αναφέραμε, ο Σφήκας, για λογαριασμό της Μονής, έκαμεν εκεί γεφύρι, το οποίο σήμερα δεν υπάρχει, αλλ’ η ονομασία σώζεται. Κατά τινας (Κατ’ άλλους) το γεφύρι έγινεν από ένα Σιατιστέα, ονομαζόμενον Βάτο, για λόγους φιλανθρωπίας και δια διευκόλυνση των κατοίκων που είχαν στο μέρος εκείνο κτήματα.

27.01. <Πέτροβα>

Τα Πέτροβα σήμερα είναι αμπέλια, από τα οποία άλλα ανήκουν στη Σιάτι-στα και άλλα στο Παληόκαστρο. Τα τελευταία φέρουν την ονομασία ξένο-Πέτροβο. Η περιφέρεια αυτή φαίνεται ότι έχει υποστεί αρκετά, διότι αυτού υπήρξε συνοικισμός, ο οποίος μέχρι τινός αμύνονταν ενάντια στις επιδρομές καταφεύγοντας στο Παλαιό-Κάστρο, όπου ήταν το οροφυλάκιό του και από το οποίο πήρε το όνομα το χωριό. Όταν όμως οι συνοικισμοί της περιφερείας Σιατίστης είχαν συμπτυχθεί, έκριναν σωτήριο πράγμα να διαλύσουν το συνοικισμό «Πέτροβα» και να καταφύγουν άλλοι στη Σιάτιστα και άλλοι στο Πα-ληόκαστρο. Έτσι και μέρος από την περιφέρεια του συνοικισμού αυτού περιήλθε στη Σιάτιστα, με το όνομα «Πέτροβα», και μέρος στο Παληόκαστρο, με το όνομα «Ξένο-Πέτροβο». (688)

27.02. Του Τζηκ το Νερό

 Εάν επισκεφθούμε την τοποθεσία της Μαγούλας, θα βρεθούμε κάποτε σε ένα λεκανοπέδιο με αυτοφυείς αγριοροδώνες και προχωρούντας προς νότον θα φθάσομε σε μια μικρή δασώδη έκταση με αμπέλια και με νερό. Αυτού είναι το νερό τ’ Τζήκ.

Εδώ κλείνουμε την περιγραφή (αναφορά και σχολιασμό) των τοπωνυμιών της Σιάτιστας.(689)