|
|
Η Σιάτιστα είχε ενεργό
δράση στο Μακεδονικό Αγώνα.Συμμετείχε από το 1903 στον εξοπλισμό
ομάδας ένοπλης δρασης που είχε δημιουργήσει ο Ίων Δραγούμης.
Στις 22 Ιουλίου 1904 ο Παύλος
Μελάς, που επισκέφθηκε μυστικά τη Σιάτιστα, ίδρυσε την Εθνική Επιτροπή
Σιάτιστας.
Όταν στις αρχές του Σεπτεμβρίου
1904 εμφανίσθηκε ο Παύλος Μελάς, ως αρχηγός πλέον αντάρτικου σώματος με
το ψευδώνυμο Μίκης Ζέζας, η Εθνική Επιτροπή Σιάτιστας ενίσχυσε το
Σώμα του με Σιατιστινούς πλήρως εξοπλισμένους.
Η Εθνική Επιτροπή βοηθούσε
τα ανταρτικά σώματα που περνούσαν από την πόλη, διόρισε οδηγούς,
διοργάνωσε το ταχυδρομείο των σωμάτων , άρχισε τη μεταφορά όπλων και πυρομαχικών
και προοδευτικά μύησε στον αγώνα ολόκληρη την κοινωνία της Σιάτιστας.Έτσι
ολόκληρη η κοινότητα έκρυβε και προστάτευε τους άντρες των αντάρτικων σωμάτων
και βοηθούσε στη μεταφορά όπλων.
Το πρώτο σώμα του Σιατιστινού
οπλαρχηγού Περδίκα αποτελούνταν από 10 Σιατιστινούς νέους.Το 1906 συγκροτήθηκε
και νέο σώμα από 30 Σιατιστινούς με τη διεύθυνση των Μακεδονομάχων
Σπύρου και Παύλου Τσαούση, το οποίο εξοπλίσθηκε από την Εθνική Επιτροπή
και στάλθηκε στη βουλγαρόφωνη ζώνη.
Μια τέτοια
προϊστορία δικαιολογεί τη συμπεριφορά των κατοίκων της πόλης στις
12 Οκτωβρίου 1912. Τη μέρα αυτή η Σιάτιστα απελευθερώθηκε μόνη της
από τον τουρκικό ζυγό και επαναστατημένη δέχθηκε το Κρητικό σώμα των εθελοντών
ενώ ακόμα ο Ελληνικός στρατός βάδιζε από Ελασσώνα προς Σέρβια.Η διαπίστωση
αυτή καταγράφεται από το συνταγματάρχη Ν. Κλαδά σε έκθεσή του:
"Ο Ελληνικός στρατός εξησφάλισε
και εμονιμοποίησε την ελευθερίαν της Σιατίστης, αλλά δεν την απηλευθέρωσεν
υπό την καθαράν σημασίαν του στρατιωτικού όρου, καθ όσον η ενθουσιώδης
αύτη πόλις απηλευθερώθη μόνη της."
Από το Σεπτέμβριο του 1912,
πριν ακόμα η Ελλάδα κυρήξει επίσημα τον πόλεμο κατά της Τουρκίας
(4 Οκτωβρίου 1912)
η Εθνική Επιτροπή Σιάτιστας μέσω του Εθνικού Κέντρου του Μοναστηρίου
πληροφορήθηκε πως επίκειται η κήρυξη του πολέμου και ότι, πριν προελάσουν
τα Ελληνικά στρατεύματα, θα προπορευθούν αρκετά εθελοντικά προσκοπικά
Σώματα με σκοπό να καταλάβουν επίκαιρα μέρη της Δυτικής Μακεδονίας.Ταυτόχρονα
της ζητήθηκε να φροντίσει τα προσκοπικά σώματα που θα περνούσαν από την
περιοχή της.
Πράγματι η Επιτροπή
φρόντισε τα διερχόμενα προσκοπικά σώματα έως ότου το βράδυ της 11ης Οκτωβρίου
αποφάσισε όχι μόνο να διευκολύνει τη διέλευση του εθελοντικού προσκοπικού
σώματος των αρχηγών Μακρή και Καραβίτη αλλά και να υψώσει η πόλη την Γαλανόλευκη
και με τα όπλα στα χέρια να διώξει τις Τουρκικές αρχές και να υποδεχθεί
πανηγυρικά το εθελοντικό σώμα των αρχηγών Μακρή και Καραβίτη.
Τη νύχτα της 11ης Οκτωβρίου με υπόδειξη
των αρχηγών ο αγωνιστής του Μακεδονικού αγώνα Σπ.Τσαούσης έκοψε τα
τηλεγραφικά σύρματα και άλλοι μετέφεραν όπλα από τις κρύπτες
της Γαλατινής για να συμπληρωθεί ο οπλισμός των υπερασπιστών της πόλης.
Την ίδια νύχτα επέδωσαν στον Μουδίρη της πόλης το ακόλουθο
έγγραφο των αρχηγών :
Προς
τον Σταθμάρχην Σιατίστης
Εν ονόματι του Βασιλέως Γεωργίου
σε διατάσσομεν, όπως αμέσως εκκενώσης την πόλιν, διότι θα προελάση αύριον
ο Ελληνικός Στρατός προς απελευθέρωσιν αυτής....
Οι αρχηγοί
Μακρής, Καραβίτης.
Το πρωινό της 12ης Οκτωβρίου
βρήκε την πόλη ελεύθερη.Το Τουρκικό απόσπασμα είχε φύγει για τη Νεάπολη.
Οι Σιατιστινοί
ύψωσαν την Ελληνική σημαία και με αυτοσχέδιο οπλισμό υποδέχτηκαν το εθελοντικό
σώμα στον Άγιο Νικάνορα.
Τουρκικός στρατός από
τη Νεάπολη προσπάθησε το απόγευμα της ίδιας μέρας να αποκαταστήσει
το γόητρό του αλλά εκδιώχθηκε από τους υπερασπιστές της πόλης, Εθελοντές
και Σιατιστινούς.Το εθελοντικό σώμα των Μακρή και Καραβίτη στη συνέχεια
έφυγε για τον αρχικό του στόχο τη Γαλατινή.
Οι κάτοικοι
της πόλης φοβούνταν νέα τουρκική επιδρομή και έπαιρναν τα μέτρα τους:
Τα γυναικόπαιδα συγκεντρώθηκαν σε ασφαλή σπίτια και αγγελιοφόρος
έσπευσε στα εθελοντικά σώματα των Καούδη, Δηληγιαννάκη και Σεϊμένη
να τα παρακαλέσει να έρθουν για ενίσχυση της Σιάτιστας-τα συνάντησε
στο Παλιόκαστρο.Οι εθελοντές ήρθαν, έμειναν λίγες μέρες μέχρις ότου ο Ελληνικός
Στρατός κατέλαβε την Κοζάνη.
Στις 15 Οκτωβρίου τα εθελοντικά
σώματα αναχώρησαν και η Εθνική επιτροπή ανέθεσε στους οπλαρχηγούς
Σπύρο Τσαούση, Καραπιπέρη και Λιόλιο Τσαούση τη φρούρηση της πόλης. Ταυτόχρονα
έστειλε τους Αθ. Κανατσούλη και Ι. Αποστόλου στην Κοζάνη, να ζητήσουν
από τις εκεί ελληνικές Στρατιωτικές αρχές την αποστολή ελληνικού στρατού
να καταλάβει τη Σιάτιστα , πράγμα που έγινε.
Στις 19 Οκτωβρίου το
ανεξάρτητο Σύνταγμα ευζώνων υπό την διοίκηση του συνταγματάρχη Γεννάδη
μπήκε στη Σιάτιστα και την απελευθέρωσε, και με τη σημασία πια του
στρατιωτικού όρου.Στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία έγινε η δοξολογία για
την απελευθέρωση της πόλης και την επομένη το σύνταγμα έφυγε.
Οι ατυχίες της
5ης Μεραρχίας στη Βεύη και το Αμύνταιο έδωσαν ελπίδες στους
Τούρκους, που εξαπέλυσαν επιθέσεις εναντίων των εθελοντικών σωμάτων και
κατέστρεψαν πολλά χωριά στην περιοχή της Καστοριάς.
Στη Σιάτιστα
βρίσκονταν εθελοντικά σώματα με Γενικό αρχηγό τον Γεώργιο Κατεχάκη.Στις
3 Νοεμβρίου οι πρόκριτοι δέχονται την ακόλουθη επιστολή:
Προς τον λαόν Σιατίστης
Αύριον πρωϊ περί την πρώτην ώραν
(τουρκιστί) ν α αποστείλητε πέντε προκρίτους δια να παραδώσητε την
πόλιν` άλλως θα βαδίσω εναντίον αυτής και θα την βομβαρδίσω.
Λειψίστη 2 Νοεμβρίου 1912
Μεχμέτ Πασάς
Γενικός αρχηγός του στρατεύματος
Οι πρόκριτοι ζήτησαν
προθεσμία για να το σκεφτούν, στην πραγματικότητα για να προετοιμαστούν
και να φθάσουν οι ενισχύσεις.Από την Κοζάνη ήρθε ο Συνταγματάρχης Ηπίτης
με πάνω από 5000 άνδρες και τρία πεδινά πυροβόλα. Στη δύναμη αυτή εντάχτηκε
και ο λόχος των δασκάλων της Κρήτης.Την ίδια μέρα ήρθαν εθελοντικά
σώματα υπό τους Γεώργιο Παπαδόπετρο, Παν. Φιωτάκη, Μιχαήλ Τσόντο και δύναμη
υπό τον αξιωματικό Γεώργιο Καπιτσίνη
Προς το βράδυ της 3ης
Νοεμβρίου ήρθε και ο αρχηγός των Γαριβαλδηνών Αλ.Ρώμας με το επιτελείο
του, τον ποιητή Μαβίλη, τον καθηγητή Κονδύλη, Γερακάρη και άλλους.
Στις 4 Νοεμβρίου έγινε η μάχη, φονική,
σκληρή, αποτελεσματική.70 Έλληνες και 400 Τούρκοι νεκροί.Μια
ακόμα ελληνική πόλη ελεύθερη και μια καθοριστική αποτυχία του τουρκικού
στρατού, γιατί λέγεται πως η μάχη της Σιάτιστας ήταν το τελευταίο
"χαρτί" της Τουρκίας στη Μακεδονία, που χάρη στους γενναίους Σιατιστινούς
και Κρήτες εθελοντές το έχασε.
(περίληψη από το βιβλίο ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΙΑΤΙΣΤΗΣ
του Ι. Αποστόλου) .
(Πρώτη ανάρτηση
του άρθρου Δεκέμβριος του 2002).
επιστροφή
|
