Ιερός Ναός προς τιμήν των Παμμεγίστων Ταξιαρχών

 

Η εκκλησία των Ταξιαρχών κτίστηκε το 1798 από το σιατιστινό ευεργέτη, μοναχό, λόγιο και διδάσκαλο Ιωνά (1737-1825). Η διακόσμηση έγινε σε διαφορετικές φάσεις και από διάφορους ζωγράφους, ένας εκ των οποίων, σύμφωνα με μαρτυρία του Χ. Κανατσούλη, είναι ο Ευθύμιος εκ Παλαιών Πατρών, ο οποίος ζωγράφισε στη Σιάτιστα κατά το τέλος του 18ου αιώνα και τις αρχές του 19ου, ενώ αργότερα εντοπίζεται στο Βελιγράδι[1] και στο Ζεμούν, (το Σεμλίνο)[2]. Ο ίδιος ζωγράφος ζωγράφισε και το ΠΑΝΘΕΟΝ του αρχοντικού Χατζημιχαήλ-Κανατσούλη. Στο υπόστεγο (χαγιάτι) που υπάρχει κατά μήκος του νότιου τοίχου του ναού διασώζεται μισοκατεστραμμένη τοιχογραφία, η οποία είναι μοναδική στην περιοχή. Η παράσταση σε αυτήν εικονίζει τη δίκη του Χριστού από τον Πόντιο Πιλάτο. Έχει χρονολογία 9 Αυγούστου 1840. Κάτω από την παράσταση ο ζωγράφος σημειώνει:«Το ἀντίτυπον τοῦτο εὕρηται ἐν Βιέννῃ τῆς Αὐστρίας πλακί λιθίνῃ κεχαραγμένο». <1840 Αυγούστου 9>. Σύμφωνα με τον Α. Δάρδα αυτό σημαίνει πως όλη η παράσταση είναι αντιγραφή από λίθινη πλάκα που βρισκόταν στη Βιέννη. Πρόκειται για τα «αγιοταφίτικα». Τα αγιοταφίτικα ήταν παραστάσεις σχετικές με τη σύλληψη, δίκη, ταφή και ανάσταση του Χριστού και κατά την εποχή εκείνη κυκλοφορούσαν, ζωγραφισμένες σε μουσαμά ή χαρτί ή ξύλο ή και σε πέτρες ακόμα χαραγμένες, στα Ιεροσόλυμα και από εκεί διασκορπίζονταν σε όλα τα μέρη[3]. Ένα παλιό ασημοστολισμένο Ευαγγέλιο αποτελεί δωρεά της συντεχνίας των αμπελουργών[4] . Η εκκλησία πανηγυρίζει στις 8 Νοεμβρίου, στη γιορτή των Αγίων Ταξιαρχών, που είναι οι Προστάτες Άγιοι του Συλλόγου Κρεοπωλών της πόλης μας, και, όπως σημειώνει ο Α. Δάρδας, «παλιότερα ο επίσημος εορτασμός των Σχολείων γινόταν στις 30 Ιανουαρίου στην εκκλησία των Ταξιαρχών με μνημόσυνο των ευεργετών της πόλης και την Κυριακή της Ορθοδοξίας το μνημόσυνο γινόταν στο Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Δημητρίου». 



[1]Συμπεριλαμβάνεται στους εκ Βελιγραδίου συνδρομητές του βιβλίου του Εμμανουήλ Φωτιάδου, ΣΟΑΥΪΟΥ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ, Εκ της Τυπογραφίας Αντωνίου  Haykul, Εν Βιέννη της Αυστρίας ΑΩΛΓ΄[1833].

[2]Η πληροφορία είναι από την εισήγηση του Ν. Μουτσόπουλου με τίτλο: Ο εσωτερικός διάκοσμος των αρχοντικών της Σιάτιστας, (σελ. 70) στο συνέδριο «Η Σιάτιστα μπροστά στο 2000: Προβλήματα-Προοπτικές».

[3]Α. Δάρδα, Ο Ιερός Ναός των Ταξιαρχών & Τριών Ιεραρχών Σιάτιστας και ο κτίτορας αυτού Ιωνάς μοναχός, Θεσσαλονίκη 1982, σελ.20.

[4] Ο όρος «συντεχνία των αμπελουργών» - σύμφωνα με όσα τουλάχιστον εμείς γνωρίζουμε- δεν εντοπίστηκε κάπου αλλού στη γύρω περιοχή, (βλ. Μ. Καλινδέρη, Αι συντεχνίαι της Κοζάνης, σελ.89). Η αφιέρωση αυτή αποτελεί ένδειξη της οργάνωσης των σιατιστινών αμπελουργών σε συντεχνίες από τον καιρό της Τουρκοκρατίας, λόγω του μεγέθους και της θέσης της αμπελοκαλλιέργειας στην οικονομία του τόπου.

ΠΗΓΗ

Καλλιόπης Μπόντα-Ντουμανάκη, Από την Πολιτιστική Κληρονομιά της Σιάτιστας: ΙΙ. Εκκλησίες-Αρχοντικά-Δημόσια κτήρια.