Σήμερα με τη βοήθεια και της τεχνολογίας

-Θα δούμε και θα διαβάσουμε δημοσιεύματα και βιβλία να αναφέρονται, να περιγράφουν και να αξιολογούν την Παλαιοντολογική Συλλογή μας από την ίδρυσή της μέχρι και την ανάληψη της διαχείρισης της Συλλογής

από το Δήμο Σιάτιστας και ύστερα, λόγω ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ, από το Δήμο Βοΐου.

-Θα διαβάσουμε κείμενα τα οποία έγραψαν οι ίδιοι οι δημιουργοί της Συλλογής και θα μας ιστορούν και εξιστορούν την ιστορία της.

-Θα προσπαθήσουμε να πάρουμε απαντήσεις σε ερωτήματα όπως: πού βρέθηκαν εδώ πάνω στο βουνό κογχύλια και πώς στην Ελλάδα της Ευρώπης υπήρχαν τα γιγαντιαία μαμούθ και οι ρινόκεροι;

-Και ελπίζω ύστερα πιο ενημερωμένοι θα σκεφτούμε για το παρόν και το μέλλον της Συλλογής.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν:

Πάνε εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια από τότε που μια απέραντη θάλασσα σκέπαζε τον τόπο που ζούμε.

Οι τάφροι του βυθού αυτής της θάλασσας - σύμφωνα με το κείμενο του αείμνηστου καθηγητή του ΑΠΘ Ι. Μελέντη στην Ι.Ε.Ε.- «…γέμιζαν με υλικά που προέρχονταν από την αποσάθρωση μακρινών ορεινών όγκων ή από τα όστρακα θαλασσίων ζώων και τα κελύφη μικροοργανισμών, που πεθαίνοντας έπεφταν σαν αιώνια βροχή και κατακάθιζαν στον πυθμένα της….

    …. μία τεκτονική αναστάτωση πτυχώνει και ανορθώνει τον βυθό, < με ό,τι είχε κατακαθίσει σ’ αυτόν>… και αναδύεται από τα βάθη της θάλασσας η Αιγαιΐς σαν ενιαία και αδιαίρετη μάζα ξηράς που εκάλυπτε περίπου τον σημερινό Ελληνικό χώρο, από το Ιόνιο ως την Μικρά Ασία και τα νότια της Κρήτης.

… μεγαθήρια σπονδυλωτά μετακινούνται στις κατάφυτες πλευρές της Αιγαιίδας».

Μαζί με τις γεωλογικές μεταμορφώσεις συμβαίνουν και έντονες διακυμάνσεις  ψυχρών ή θερμών εποχών και μια συνεχής πάλη ανάμεσα στο νερό και στην ξηρά. Ώσπου κάποτε – στο Πλειστόκαινο που λένε οι επιστήμονες, δηλαδή πριν περίπου ένα εκατομμύριο χρόνια– ο ελλαδικός χώρος παίρνει τη μορφή που βλέπετε στη διαφάνεια:

Παράξενα μεγάλα ζώα: μαμούθ, ελέφαντες, ελάφια, βοοειδή, ρινόκεροι κ. ά. ζουν και στην περιοχή μας.

Τα ζώα αυτά εξαφανίστηκαν. Όμως … τα λείψανά τους, όπως και τα όστρακα του πυθμένα της θάλασσας που προϋπήρχε, κλείστηκαν μέσα σε ιζηματογενή κυρίως πετρώματα, σχηματίζοντας τα απολιθώματα των οργανισμών αυτών, σπονδυλωτών (π.χ. Μαμούθ) και ασπονδύλων (π.χ. κογχύλια).

Η γη μας κράτησε για χιλιάδες χρόνια στα σπλάχνα της τα απολιθωμένα ζώα.

Ώσπου … ένας πανέξυπνος, χαρισματικός,  λεβεντάνθρωπος «… ο κάτοικος του χωρίου «Κίναμις» <Πολύλακκος> κ. Διαμαντόπουλος όστις το 1902 εύρεν εις τον ανασκαπτόμενον κήπον του λίθινα τεμάχια, κατ’ αρχάς ακαθόριστα, κατόπιν όμως έτερα υποδηλούντα οστά και δη οστά κνήμης, μηρών και τα παρόμοια, τα οποία επιμελώς συνέλεγε εις την οικίαν του …..» σημειώνει ο Α. Δάνας στην εργασία του ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΝ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟΝ ΧΡΟΝΙΚΟΝ

Πλησίαζε η ώρα να αποσπάσουν  οι άνθρωποι του τόπου μας τα απολιθώματα των προϊστορικών ζώων από τη γη που τα φύλαγε χιλιάδες χρόνια και να τα μελετήσουν.

Κοντά στο χωριό του δαιμόνιου Διαμαντόπουλου υπήρχε ένα καταξιωμένο στην περιοχή και στον ελλαδικό χώρο γενικότερα σχολείο,  το ΤΡΑΜΠΑΝΤΖΕΙΟ, στελεχωμένο με διαβασμένους, φωτισμένους, τολμηρούς και πρωτοπόρους καθηγητές, όπως ο σιατιστινός καθηγητής Φυσικών Αναστάσιος Δάνας. Τι το καλύτερο για να λύσει τις απορίες του ο πολυτάλαντος  και  ανήσυχος Διαμαντόπουλος;

Η συνάντηση των δύο ανδρών, Αναστασίου Δάνα και Νικολάου Διαμαντόπουλου, είναι γνωστό σε όλους μας ότι έγινε η αιτία και η αρχή της Παλαιοντολογικής μας Συλλογής.

 Ένας ταξιδιωτικός οδηγός του 1913 γράφει:

«Δύο δε ώρας μακράν της Σιατίστης εν τω χ<ωρίω> Κίναμι υπάρχει μεγάλη έκτασις γης εγκλειούσης θησαυρόν παλαιοντολογικών απολιθωμάτων. … μέλλει ήδη, ειδικώς εξεταζομένη, να φέρη εις το φως ευρήματα σημαντικής επιστημονικής αξίας.

Εκ των παλαιοντολογικών τούτων ευρημάτων πολλά κατά καιρούς εστάλησαν εις το Παλαιοντολογικόν Μουσείον <εις Αθήνας>, … Μεταξύ των ευρισκομένων ήδη εν τω Μουσείω ευρημάτων της περιοχής ταύτης σημαντικήν θέσιν κατέχει μία κεφαλή Τάραντος, ζυγίζουσα περί τα 70 χιλιόγραμμα και φέρουσα το μετωπικόν οστούν μετά των πολυκλάδων κεράτων μήκους 1μ. Της αυτής επίσης περιοχής αρκετά απολιθωμένα ευρήματα λίαν αξιοθαύμαστα, συλλεγέντα καταλλήλως υπό του εν τω Τραπαντζείω Γυμνασίω καθηγητού των Φυσικών και Μαθηματικών Αναστασίου Δάνα, ευρίσκονται εν αιθούση ιδιαιτέρα του Γυμνασίου. Δωρεάν τοιούτων ευρημάτων έκαμεν ο έμπορος Νικόλαος Διαμαντόπουλος και η εφορεία του Γυμνασίου συνέλεξε πάντα τα εις την κατοχήν χωρικών ευρισκόμενα».

Αυτή η κεφαλή τάραντος έχει τη δική της ιστορία:

Όπως γράφει ο Αναστάσιος Δάνας στο ΧΡΟΝΙΚΟ του  το 1905 ο καθηγητής των Φυσικών του Γυμνασίου Τσοτυλίου Δημήτριος Χατζόπουλος μαζί με τον Νικόλαο Διαμαντόπουλο βρήκαν «μετωπικόν οστούν Ταράντου μετά των κεράτων εις τεμάχια» και του τα παρέδωσαν, για να τα στείλει  στην Αθήνα. Αυτός, αφού τα συναρμολόγησε, τα ζωγράφισε, ανέλαβε να τα κατευθύνει στην Αθήνα και, όπως ο ίδιος γράφει, « …  τη βοηθεία του τότε εν Θεσ/νίκη έλληνος Προξένου Λάμπρου Κορομηλά μετέφερον αυτό επί του ατμοπλοίου και εκείθεν εις το εν Αθήναις Παλαιοντολογικόν Μουσείον υπό τα συγχαρητήρια του καθηγ. αειμνήστου Σκούφου».

Η παραπάνω φωτογραφία δείχνει έκθεμα του Παλαιοντολογικού Μουσείου Αθηνών και η επόμενη δείχνει το ίδιο έκθεμα σε  παράθεση με τη φωτογραφία του Κ. Δάνα στην αίθουσα των εκθεμάτων στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο- πριν την καταστροφή τους από τα στρατεύματα Κατοχής του 41-43- και σ' αυτήν διακρίνεται και σχετικό σχεδίασμα επί του τοίχου:

Από τις δυο φωτογραφίες και τη δήλωση του Παλαιοντολογικού Μουσείου Αθηνών ότι το απολίθωμα  αυτό βρέθηκε στην περιοχή του Αλιάκμονα, κερδίζει έδαφος η άποψη ότι ο Megalokeros verticornis του Παλαιοντολογικού Μουσείου Αθηνών είναι ο τάρανδος του 1905.

Από τη μελέτη του ΧΡΟΝΙΚΟΥ προκύπτει ότι ο Αναστάσιος Δάνας δεν περιόρισε την έρευνά του στο χωριό Πολύλακκος,  αλλά επεκτάθηκε και στα χωριά της περιοχής Σουρδάνιον (νέα ονομασία Αξιόκαστρο), Τραπεζίτσα, Τσαρούσινον (νέα ονομασία Μικρόκαστρο), Βαΐπισι (νέα ονομασία Δαφνερό)Σπάτα (νέα ονομασία Πολύδενδρο) και Σούμπινον (νέα ονομασία Κοκκινιά), τα οποία είχαν την ίδια γεωλογική διαμόρφωση. Τα δύο τελευταία ανήκουν στην περιφέρεια Γρεβενών, είναι έξω από την περιφέρεια Βοΐου.

Όταν ο Αναστάσιος Δάνας αποχώρησε από το Τραμπάντζειο Γυμνάσιο για να υπηρετήσει την εκπαίδευση από άλλη θέση, τη σκυτάλη της φροντίδας της Συλλογής πήρε ένας άλλος σιατιστινός καθηγητής Φυσικών, ο Ναούμ Λιάκος.

Για 10 περίπου χρόνια εμπλουτίζει, οργανώνει αλλά και  ενημερώνει την κοινή γνώμη για την ύπαρξη και την αξία της Συλλογής. Το άρθρο του στην εφημερίδα της Κοζάνης ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ ΒΗΜΑ, φύλλο της 19ης/4/1931, σελ. 2α, είναι γεμάτο από πληροφορίες για τα ευρήματα αλλά και για τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας, από Ευρώπη και ΗΠΑ, τα οποία επισκέφτηκαν τη Συλλογή, και τις απόψεις που διατύπωσαν γι’ αυτήν.

Το δημοσίευμα αυτό του Ναούμ Λιάκου ήταν και το πρώτο στην έρευνά μας το οποίο μας «μίλησε» για το «φτωχό συγγενή» της Συλλογής: τα ασπόνδυλα, τα κογχύλια που λέμε εμείς.

Γράφει, λοιπόν, στο δημοσίευμά του, το 1931, ο Ναούμ Λιάκος:

«Ανάμεσα στον πλούτο των απολιθωμάτων των θηλαστικών ξεχωρίζουν αποικίαι εξακοραλλίων των Βεντζίων και όμοια του Νεστημίου, <Νόστιμο>

Ελασματοβράγχια του Σκαλοχωρίου και Γαστερόποδα του Μπουχινίου <Ανθηρό>

για να μας δείξουν ότι μπροστά από τον εκλιπόντα κόσμον των Μαμμούθ και Ρινοκερώτων υπήρχε στο τόπο μας μια απέραντη θάλασσα (υπεραιγαία αύλαξ) που έφθανεν ως την Αλβανίαν, η οποία έτρεφε μέσα στα νερά της τον κόσμο των Κοραλλίων και ελασματοβραγχίων, των γαστεροπόδων και Εχινοδέρμων (Αστερίαι Νεστημίου), που αφθονούν απολιθωμένα σ’ όλη την κοιλάδα του Αλιάκμονος και των πέριξ, από του Βοΐου ως τα Χάσια και από της Πίνδου ως τον Βαρνούντα.

Και αποτυπώματα φύλλων σε πλούσια συλλογή βρέθηκαν κατά τη χάραξη της σιδηροδρομικής γραμμής, στην εκσκαφή του γηπέδου του γυμναστηρίου του Γυμνασίου στο Τσοτύλι και σ’ όλη την περιφέρεια που αποτελούν συμπλήρωμα του Μουσείου μας.

…Η ύπαρξις τοιούτου Μουσείου στη Σιάτιστα τιμά όντως την πόλη, η οποία το ενίσχυσε υλικώς και ηθικώς και το εξύψωσε σε σημείο που το επισκέπτονται και ξένοι ειδικοί, όπως ο κ. Brown, αντιπρόσωπος του Παλαιοντολογικού Μουσείου της Νέας Υόρκης, και η Κα Haslung <Margaret Hasluck>, απεσταλμένη του Μουσείου του Λονδίνου...».

Σύμφωνα τουλάχιστο με τις εφημερίδες της εποχής, αλλά και ιστορικές αναφορές των δασκάλων Αποστόλου και Ζυγούρη, η Παλαιοντολογική Συλλογή Σιατίστης έγινε αντικείμενο μελέτης, εκτός από Έλληνες, από Ευρωπαίους και Αμερικανούς επιστήμονες. Στην εφημερίδα της Κοζάνης ΗΧΩ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ στο φύλλο της 15ης/11/1922, σελ.4 διαβάζουμε:

«Τελευταίως ακόμη ανώτερος Γερμανός επιστήμων, ο Δόκτωρ Λεονάρδος Σχούλτζε Ζένα, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Μαρμπούργου, …εις την Σιάτισταν εύρεν ετοίμην, μακράν, λεπτομερή και αξιόλογον γεωλογικήν εργασίαν του καθηγητού των Φυσικών κ. Αναστασίου Δάνα, αφορώσαν την Δ. Μακεδονίαν και ειδικώτερον την επαρχίαν Ανασελίτσης. ……………..

Την εργασίαν ταύτην του κ. Δάνα περιέβαλε μετ’ ενδιαφέροντος και ζωηροτάτου ενθουσιασμού ο Γερμανός καθηγητής. … Κατάπληκτος προ των λειψάνων του Μαμμούθ, Μαστόδοντος Ταράντου και λοιπών παλαιοντολογικών ευρημάτων… διότι το πρώτον γίνεται γνωστόν η ύπαρξις τοιούτων μέσων μελέτης της ιστορίας του εδάφους της Μακεδονίας, ελάμβανε σημειώσεις και φωτογραφίας των λειψάνων τούτων και τοπείων εξαιρετικής επιστημονικής αξίας. ..».

Τον Ναούμ Λιάκο διαδέχεται το 1933 ο επίσης σιατιστινός καθηγητής Φυσικών Κων/νος Δάνας, αδελφός του Αναστασίου Δάνα, ο οποίος επιμελείται τη Συλλογή για περίπου 10 χρόνια, μέχρι το 1943.

Οι καθηγητές αυτοί με τη συμπαράσταση της τοπικής κοινωνίας δεν συνέλεξαν και διαφύλαξαν απλά τα ευρήματα, πράγμα που θα μπορούσε να γίνει και από ανθρώπους αδαείς και άσχετους, αλλά με επαγγελματισμό, επιστημοσύνη και τόλμη- κύρια ο Α. Δάνας που ζούσε, μέχρι το 1912, κάτω από τον Οθωμανικό ζυγό και το φόβο του τούρκου χωροφύλακα- πραγματοποίησαν έρευνα, συλλογή, αναγνώριση, ταξινόμηση, αξιολόγηση και τοποθέτηση /έκθεση των ευρημάτων.

Η σιατιστινή κοινωνία δεν φύλαγε απλά τα ευρήματα, αλλά και χρηματοδότησε διαμόρφωση χώρων έκθεσης στο κοινό και φρόντισε για τον εμπλουτισμό της Συλλογής. Τα δημοσιευμένα κείμενα έχουν «ονοματεπώνυμο» της φροντίδας της κοινωνίας μας για τη Συλλογή: σχολική εφορεία το 1902, σχολική εφορεία και Γ. Καραλιωτας το 1969, Π. Γκερεχτές, Ζ. Δαρδάλης, Γ. Καφάσης, Γ. Κωντσιόγλου, Α. Παπάς, Κ. Παπανικολάου, Γ. Πολύζος, Ε. Ρετζέπης, οι αδελφοί Νίκος και Ευστάθιος Δημ. Ταχμιντζή και Α. Τράχος το 1982.

Ο Α. Δάνας στο ΧΡΟΝΙΚΟ περιγράφει τα ευρήματα που το 1906 περιείχε η έκθεση με εντυπωσιακή επιστημοσύνη. Δυστυχώς, μόνο 8 από τα σχέδια και τις φωτογραφίες των ευρημάτων που αναφέρει ήρθαν σε γνώση μας.

Μια από αυτές τις φωτογραφίες   είναι αυτή που βλέπετε πιο πάνω, είναι ο μηρός ενός γιγαντιαίου ζώου.

Το μέγεθος του μηρού γίνεται αντιληπτό με τη φωτογραφία που ακολουθεί, τη δημοσίευσε η εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, φύλλο της 27ης/11/1939.

Δυστυχώς εμείς και όσες γενιές θα έρθουν μετά από μας σε τούτο τον τόπο δεν θα έχουμε την τύχη να δούμε τα ευρήματα των καθηγητών Α. Δάνα, Ν. Λιάκου, Κ. Δάνα στη μορφή την οποία είχαν στην έκθεση του 1906.

Τι είναι τότε αυτά που εκθέτουμε στη διπλανή αίθουσα που έχει την επιγραφή «Παλαιοντολογική Συλλογή Σιατίστης»;

«Το γυμνάσιον Σιατίστης, γράφει η Εφημερίδα Θεσσαλονίκης ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, φύλλο της 13ης/12/1959,  προ της εισόδου των Ιταλών εις την πόλιν, διέθετε σπουδαίαν συλλογήν παλαιοντολογικήν μαστοδόντων και άλλων θηλαστικών. Το μουσείον τούτο, το οποίον είχε δημιουργηθή από την ευγενή προσπάθειαν των καθηγητών του γυμνασίου, ως π.χ. του Δάνα κ. ά. φιλομαθών Σιατισταίων, σχεδόν δεν υπάρχει σήμερον. Συνεχίζονται, όμως, αι προσπάθειαι προς επαναπλουτισμόν του».

Στη διπλανή, λοιπόν, αίθουσα σήμερα υπάρχουν ΚΑΙ τα κομμάτια/σπαράγματα των ευρημάτων που απέμειναν ύστερα από την καταστροφή που οι ευρωπαίοι κατακτητές επιφύλαξαν στην επιστημονική εργασία των Ελλήνων κατα την Κατοχή του 1941-1943.

Όλοι θυμούμαστε τον Επαμεινώντα Σβώλη, τον καλό επιστάτη του σχολείου, να περιγράφει πώς οι κατακτητές πετούσαν από το 2^ο όροφο στην αυλή τα ευρήματα και πώς προσπάθησε και μέχρι ένα σημείο γλύτωσε τη Συλλογή από την ολοκληρωτική καταστροφή.

Το 1969 οι καθηγητές του Γυμνασίου και η κοινωνία της Σιάτιστας  φρόντισαν να κατασκευάσουν προθήκες για τη φύλαξη, τουλάχιστον, των ευρημάτων που είχαν περισωθεί.

Αργότερα το 1981 ο καθηγητής του ΑΠΘ Ι. Μελέντης με την ομάδα του, ύστερα από πρόταση του Υπουργού Πολιτισμού της εποχής,  ασχολήθηκε με την αξιολόγηση και έκθεση των ευρημάτων. Τότε, με πρωτοβουλία του Γυμνασιάρχη Πολυχρόνη Χριστοφορίδη και της Λυκειάρχου Ευρυδίκης Δάρδα, οι Σιατιστινοί χρηματοδοτούν τη δημιουργία κατάλληλης αίθουσας για την παρουσίαση των εκθεμάτων. Τα εγκαίνια της Έκθεσης αυτής  έγιναν το Μάη του 1982. Ακολουθούν  σχετικές φωτογραφίες.

Η Έκθεση αυτή το 1988 με ευθύνη της επιτροπής εορτασμού των 100 χρόνων παρουσίας του Τραμπαντζείου Γυμνασίου στη ζωή μας μεταφέρθηκε σε μεγαλύτερη αίθουσα του Τραμπαντζείου και ήταν ανοιχτή στο κοινό. Τους επισκέπτες ξεναγούσαν ανιδιοτελώς οι καθηγητές του Λυκείου ή ο συμπολίτης μας κ. Γεώργιος Μπόντας σε συνεννόηση με το σύλλογο διδασκόντων του σχολείου .

Ύστερα ήρθε ο σεισμός του 1995 που «πλήγωσε» το Τραμπάντζειο και η Συλλογή αναγκάστηκε σε…. μετανάστευση στο Τραμπάντζειο-Τσίπειο Οικοτροφείο.

Τα χρόνια περνούσαν, το ιστορικό Τραμπάντζειο ανακαινίστηκε και ο Δήμος Σιάτιστας το 2009 υπέγραψε επιστημονική συνεργασία με το ΑΠΘ και ειδικότερα με τη μαθήτρια του Ι. Μελέντη  καθηγήτρια κ. Τσουκαλά …όπως αναφέρει στο Δελτίο τύπου που είχε εκδώσει με τον καινούργιο τουλάχιστον ατυχή  τίτλο:

ΕΠΑΝΑΣΤΕΓΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΕΚΘΕΣΗ 

ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ

ΣΤΟ ΤΡΑΜΠΑΝΤΖΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

Στις 18/8/2011 έγιναν πανηγυρικά τα εγκαίνια της επανέκθεσης και η Συλλογή με … άλλο αέρα γύρισε στην πατρογονική της εστία…

Τώρα τη διαχείρισή της την έχει ο Δήμος Βοΐου και το ΑΠΘ με την καθηγήτρια κ. Τσουκαλά επιστημονικό υπεύθυνο  του ερευνητικού προγράμματος, προγράμματος του οποίου, σύμφωνα με Δελτίο τύπου του Δήμου Σιάτιστας,  σκοπός είναι «η νέα έρευνα, η επιστημονική επαναξιολόγηση, προστασία και προβολή της παλαιοντολογικής συλλογής του Δήμου Σιάτιστας… Στα πλαίσια του προγράμματος συμπεριλαμβάνεται και η μετατροπή μιας αίθουσας του Τραμπαντζείου Γυμνασίου Σιάτιστας σε χώρο έκθεσης της ιστορικής παλαιοντολογικής συλλογής».

Δεν θα αναφερθούμε στη νέα έκθεση των ευρημάτων, γιατί όλοι μας είχαμε και έχουμε τη δυνατότητα να τη δούμε «ζωντανά».

Στη σύγχρονη εκδοχή της έκθεσης των ευρημάτων είναι τουλάχιστο ισχνή η παρουσία των εκθεμάτων των ασπονδύλων- κοράλλια, ελασματοβράγχια κ.λπ.-που περιέγραφε το 1931 στις εφημερίδες ο Ναούμ Λιάκος. Στην πλειοψηφία τους είναι ακόμα τοποθετημένα σε ειδικούς χώρους της έκθεσης- συρτάρια – μη άμεσα εμφανείς.

Δεν ξέρουμε τους λόγους, επειδή όμως τα ευρήματα είναι χρονολογικά «αξιολογότερα» των μαμούθ- διευρύνουν τα όρια της Συλλογής από 2 εκατομμύρια σε 30 εκατομμύρια χρόνια- περιμένουμε τη νέα αξιολόγηση και επανέκθεσή τους σύμφωνα και με τους όρους της προγραμματικής σύμβασης.

Για να μη θεωρηθώ άδικη, οφείλω να σημειώσω  και τα ακόλουθα:

Πριν περίπου 100 χρόνια ο αείμνηστος Αναστάσιος Δάνας, ο «πρωτομάστορας» της Συλλογής, έγραψε:  «…. και ούτω εδημιουργήθη μία συλλογή Παλαιοντολογική .. η οποία πολλά δύναται να προσπορίση οφέλη εις την επιστήμην εν γένει και ιδίως εις την παλαιοντολογικήν επιστήμην της Ελλάδος…..!» και πράγματι:

Το 2010 στα κουτιά με θραύσματα των οστών της «πληγωμένης» στην Κατοχή από τους κατακτητές Συλλογής εντοπίστηκε και προσδιορίστηκε ένας γομφίος Στεγόδοντα, ενός εξαφανισμένου είδους που έμοιαζε με ελέφαντα. Η ανακάλυψη αυτή δημοσιεύτηκε επιστημονικά από τους Dick Mol, Ευαγγελία Τσουκαλά και Άννα Μπατσή στο 5ο Διεθνές Συνέδριο Προβοσκιδωτών στη Γαλλία, τον Αύγουστο 2010.

Το επιστημονικό αυτό γεγονός – επιβεβαίωση της διορατικότητας του πρωτομάστορα Α. Δάνα και επιβράβευση της φροντίδας  των νέων υπευθύνων- έφερε στο παγκόσμιο επιστημονικό προσκήνιο τη Συλλογή.

Για τα εκθέματα και το χώρο έκθεσης της Συλλογής υπό την ευθύνη της νέας ομάδας του ΑΠΘ και τις πρωτοβουλίες του Δήμου από το 2009 έως σήμερα οι πληροφορίες μας περιορίζονται σε Δελτία Τύπου του Δήμου και σε αποσπάσματα Πρακτικών του Δήμου αναρτημένα στο Διαδίκτυο.

Ο χρόνος συγγραφής του βιβλίου συνέπεσε με τις Δημοτικές εκλογές και το 6^ο Παγκόσμιο Παλαιοντολογικό Συνέδριο. Έτσι δεν ήταν εφικτό να διασταυρώσουμε τις πληροφορίες μας με τους κατά Νόμο υπευθύνους για τη χρονική αυτή περίοδο και για το λόγο αυτό δεν τις έχουμε καταγράψει  στο βιβλίο.

Την έρευνα όμως για την καταγραφή της Ιστορίας της Συλλογής και την περίοδο αυτή οφείλουμε να την συνεχίσουμε με τη βοήθεια των αρμοδίων φορέων πια!

Ως τώρα προσπάθησα να εκθέσω σε συντομία χαρακτηριστικές στιγμές από την Ιστορία της Συλλογής.

Χρησιμοποίησα τον όρο Συλλογή, όπως ακριβώς ο έξοχος χρήστης της ελληνικής γλώσσας ιδρυτής της Αναστάσιος Δάνας, γιατί:

Άλλο είναι το Μουσείο κι άλλο είναι η Συλλογή.

Το Μουσείο είναι ένας ολόκληρος οργανισμός πιστοποιημένος από το Κράτος, με Διοικητικό Συμβούλιο, Διευθυντή, υπευθύνους τομέων, εγκαταστάσεις ιδιόκτητες ή παραχωρημένες για χρήση με διοικητικές αποφάσεις. Ένα Μουσείο περιέχει Συλλογές και μπορεί μετά από διαδικασίες/ αποφάσεις Συμβουλίου αιτιολογημένες να δεχτεί και άλλη Συλλογή ευρημάτων από επώνυμους πολίτες και να την εκθέσει πιθανόν σε ιδιαίτερη αίθουσα του Μουσείου, η οποία θα φέρει το όνομα του Δωρητή, χωρίς αυτή η αποδοχή δωρεάς να επηρεάσει τη  φυσιογνωμία του Μουσείου, απλά θα το πλουτίσει, ίσως το διευρύνει χρονικά. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με μια Συλλογή. Η Συλλογή έχει ιδιαίτερο περιεχόμενο    (και ως προς το είδος και ως προς το συλλέκτη) που τη χαρακτηρίζει. Μια Συλλογή δεν μπορεί να ενσωματώσει άλλη Συλλογή χωρίς να αλλάξει τη φυσιογνωμία της. Η ενσωμάτωση άλλης Συλλογής άλλου Συλλέκτη οδηγεί σε δημιουργία καινούργιας Συλλογής απαλείφοντας την προηγούμενη.

Εμείς έχουμε Συλλογή η οποία φιλοξενούνταν και φιλοξενείται—και με τα νέα δεδομένα- σε μία αίθουσα του Τραμπαντζείου γιατί, σύμφωνα και με τη δήλωση του αείμνηστου Γυμνασιάρχη Χρίστου Παπά στο Υπουργείο Παιδείας, «η παραμονή των λειψάνων εις το Γυμνασιον Σιατίστης δικαιολογείται, διότι ταύτα εχρησιμοποιούντο ως εποπτικά μέσα διδασκαλίας».

Έχουμε Συλλογή που δημιούργησαν ο Α. Δάνας, ο Ν. Λιάκος, ο Κ. Δάνας, (με την ίδια σειρά παραθέτουμε τις φωτογραφίες τους αμέσως πιο κάτω) και θεώρησαν φυσικό το να φέρουν τα παλαιοντολογικά ευρήματά τους στο σχολείο ως εποπτικό υλικό και τη Συλλογή τους κτήμα της Πόλης και της περιοχής να την ονομάσουν Παλαιοντολογική Συλλογή Σιατίστης και όχι με τα δικά τους ονόματα.

Είναι η Συλλογή των επιστημόνων οι οποίοι με τη σεμνότητα και την επιστημονική τους σοβαρότητα δεν ζήτησαν να φαίνεται πουθενά το δικό τους όνομα, όπως δήλωνε ο καθηγητής Μελέντης στην επιστολή που βλέπετε, και καμιά αίθουσα του Σχολείου δεν έχει το όνομά τους.

Θεσσαλονίκη 3-5-1982

Αγαπητή Κυρία Δάρδα

..........

Στην είσοδο της αίθουσας μπορείτε να τοποθετήσετε μια ενημερωτική πινακίδα, χωρίς να αναφέρεται το όνομά μου, νομίζω δεν είναι απαραίτητο, δηλ.

ΑΙΘΟΥΣΑ

Παλαιοντολογικών συλλογών

..........

Δεν χρειάζεται να είναι πολύ έντονη η παρουσία μου

Με εκτίμηση

Καθηγητής Ι.Κ.Μελέντης

Είναι η Συλλογή της Σιάτιστας, της πόλης που θεώρησε αυτή τη συμπεριφορά τους απόλυτα λογική και φυσική, ώστε δεν τους επιδαψίλευσε καμιά ιδιαίτερη τιμή, ούτε το όνομά τους δόθηκε σε κάποιο δρόμο της πόλης, σε μια πλατεία…. Τους αντάμειψε  μόνο με το σεβασμό και την αγάπη της και αυτό ήταν και είναι η μεγαλύτερη τιμή.

Στη συνέχεια θα μοιραστώ μαζί σας κάποιες πληροφορίες και σκέψεις που προέκυψαν από και κατά την ενασχόλησή μας με το αρχειακό υλικό που συγκεντρώσαμε και τους λόγους για τους οποίους τις καταγράψαμε σε βιβλίο, καθώς και κάποιες προτάσεις στις οποίες κατ’ ανάγκη οδηγούμαστε .

Κάθε Συλλογή, κάθε Μουσείο πρέπει να έχουν ένα αρχείο σχετικό με το περιεχόμενο και τη λειτουργία τους.

Ειδικότερα για τα ευρήματά τους πρέπει να υπάρχει η ταυτότητα: ποιό εύρημα είναι, πού βρέθηκε, πότε και ποιός το βρήκε.

Από τα μέχρι τώρα αποτελέσματα της έρευνάς μας η λεπτομερής καταγραφή των ευρημάτων γινόταν σε εκπληκτικό βαθμό στην Παλαιοντολογική Συλλογή Σιατίστης μέχρι την καταστροφή της από τους κατακτητές στην Κατοχή. Το καταδεικνύουν το ΧΡΟΝΙΚΟ του Α. Δάνα και το δημοσίευμα του Ναούμ Λιάκου σε εφημερίδα .

Τα πράγματα όμως δυσκολεύουν στη μεταπολεμική περίοδο.

Πέρα από το γεγονός ότι ή ίδια η Συλλογή έχασε την ακεραιότητα μεγάλου μέρους των εκθεμάτων της από τους κατακτητές, κανένα γραπτό κείμενο ενημερωτικό/δηλωτικό του περιεχομένου της δεν διασώθηκε στο αρχείο του Τραμπαντζείου.

Η διαπίστωση αυτή εμπλέκει στην ιστορία της Συλλογής μας κι εμένα και εξηγεί το ως τώρα ενδιαφέρον μου για τη Συλλογή, τα όσα σας είπα και όσα θα σας πω.

Όταν το Φθινόπωρο του 1975 διορίστηκα στο Τραμπάντζειο δεν βρήκα κανένα σχετικό με το περιεχόμενο της Συλλογής έγγραφο.

Ούτε και η επιστημονική ομάδα του αείμνηστου καθηγητή του ΑΠΘ Ιωάννη Μελέντη το 1981 άφησε σε εμάς γραπτή καταγραφή της εργασίας της, από όσο υπηρεσιακά ήξερα.

Από τότε, το 1981,  το χαριτωμένο balanus που βλέπετε στην παραπάνω φωτογραφία με εντυπωσίασε και μου δήλωνε, χωρίς γραπτές αποδείξεις όμως, ότι δεν ήταν εύρημα της περιοχής μας, αλλά ένας καινούργιος επισκέπτης- πιθανό δώρο της επιστημονικής ομάδας.

Με λίγα λόγια το εύρημα δεν είχε την απαιτούμενη ταυτότητα! Και αυτό ομόρφαινε μεν τη Συλλογή, αλλά ήταν επικίνδυνο για την αξιοπιστία της Συλλογής.

Τότε, το 1982, από υπηρεσιακή ευθύνη, για να αντιμετωπίσω μέχρις ενός σημείου το πρόβλημα της ταυτότητας των ευρημάτων, με δική μου πρωτοβουλία, εμπειρικά, φωτογράφισα τα ευρήματα στις προθήκες, κατέγραψα ό, τι έβλεπα και διάβαζα στις προθήκες (ακολουθούν ενδεικτικές φωτογραφίες) και κατάρτισα φάκελο για τη  Συλλογή, τον οποίο και κατέθεσα στο αρχείο του Σχολείου μου. Ταυτόχρονα ζήτησα από το ΑΠΘ το θρυλούμενο «τετράδιο Δάνα», για το οποίο λεγόταν ότι είχε κατατεθεί εκεί από τους συγγενείς του.

Στη συνέχεια στην ιστοσελίδα του Λυκείου δημιούργησα, πριν από το 2005,   σελίδα για την Παλαιοντολογική Συλλογή και …. συνταξιοδοτήθηκα.

Όταν στις 18/9/2009 υπογράφηκε η προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Δήμου Σιάτιστας και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, από το Δήμο μου ζητήθηκαν πληροφορίες οι οποίες ήταν απαραίτητες στη σύνταξη σχετικού υπομνήματος. Φυσικά τους έδωσα ό,τι χρειαζόταν, από το προσωπικό μου αρχείο, αλλά ταυτόχρονα κατάλαβα πως η καταγραφή που είχα κάνει, ο φάκελος που είχα δημιουργήσει και είχα καταθέσει στο Σχολείο, είχε ξεχαστεί, ήταν σαν να μη υπήρχε πάλι αρχείο για τη Συλλογή.

Αργότερα, το 2014, θεωρήσαμε ότι το να μη υπάρχει συνέχεια στις καταγραμμένες πληροφορίες σχετικά με την Παλαιοντολογική Συλλογή Σιατίστης σε έντυπη μορφή είναι τουλάχιστο άδικο για τους πρωτεργάτες της δημιουργίας της.

Γι’ αυτό καταγράψαμε και ψηφιοποιήσαμε όσες τεκμηριωμένες πληροφορίες είχαμε, ό,τι καινούργιο έγκυρο δημοσίευμα βρήκαμε ύστερα από έρευνα σε έγκυρες πηγές του διαδικτύου και κύρια το «τετράδιο Δάνα», το οποίο μαζί με άλλα έγγραφα, υπερβαίνοντας πανεπιστημιακές προκαταλήψεις, μας έδωσε η καθηγήτρια κ. Τσουκαλά και την ευχαριστούμε και από αυτή τη θέση.

Το φάκελο «Δάνα» το 1972 τον είχε παραδώσει στον καθηγητή Μελέντη ο αδελφός του Αναστασίου ο Κων/νος Δάνας.

Ταυτόχρονα με τη βοήθεια της κ. Άννας Μπατσή, συνεργάτριας της κ. Τσουκαλά, ήρθαμε σε επαφή με τον καθηγητή του ΑΠΘ κ. Γεώργιο Συρίδη ειδικό στα ασπόνδυλα, τα κογχύλια που λέμε εμείς, και εμπλουτίσαμε το πληροφοριακό υλικό μας με μια σύντομη έκθεσή του για τα ασπόνδυλα της Συλλογής.

Η συγκέντρωση όλου του μέχρι σήμερα όγκου πληροφοριών μας έδωσε τη δυνατότητα να επιβεβαιώσουμε και με γραπτά κείμενα την ταυτότητα για αρκετά από τα ευρήματα της Συλλογής, κάτι που θεωρείται απαραίτητο για το κύρος της, κάτι που η καταστροφή της τής το είχε στερήσει.

Τώρα εδώ στο χώρο της Συλλογής, στο Δήμο μας, στη Μανούσεια βιβλιοθήκη, σε όλες τις βιβλιοθήκες των σχολείων της Β/θμιας Εκπ/σης του Δήμου μας, στην Εθνική Βιβλιοθήκη σε Δημοτικές και σε όλες τις Δημόσιες βιβλιοθήκες της Ελλάδας υπάρχει σε βιβλίο έντυπο όλο το σχετικό υλικό με την Παλαιοντολογική Συλλογή Σιατίστης μέχρι το 2009, ταυτόχρονα το βιβλίο έχει αναρτηθεί και στις ιστοσελίδες http://ww.siatistanews.gr. http://www.siatista.gr  από τις οποίες μπορεί να το «κατεβάσει» ελεύθερα ο καθένας. Επίσης ο Δικτυακός μας τόπος χάρισε αυτό το βιβλίο, ως έκφραση της σιατιστινής φιλοξενίας, σε όλους τους συνέδρους του 6ου Παγκοσμίου Συνεδρίου για τα Μαμούθ.

Θα ήταν «ευχής έργο», αν η καθηγήτρια κ. Τσουκαλά μας παραχωρούσε τον κατάλογο Μελέντη, που στον «οδηγό» του Συνεδρίου για τα Μαμούθ δηλώνεται ότι συνέταξε ο Καθηγητής,

να μας παραχωρούσε επίσης και τη βάση δεδομένων της νέας αξιολόγησης που έγινε από την δική της επιστημονική ομάδα σύμφωνα με όρο της προγραμματικής σύμβασης, για να τα αναρτήσουμε στις ιστοσελίδες που αναφέραμε. Κύρια όμως για να τους καταθέσουμε σε «τράπεζα πληροφοριών» που οφείλουμε να οργανώσουμε στην Ιστορική Μανούσεια Βιβλιοθήκη Σιάτιστας.

Τότε όλο το μέχρι σήμερα  υλικό θα είναι προσιτό στο παρόν και στο μέλλον στον κάθε ενδιαφερόμενο, Έλληνα ή ξένο, και θα έχουμε και εμείς τις ταυτότητες των ευρημάτων και θα πορευόμαστε ανάλογα!

Γιατί οι επιστημονικές ομάδες έρχονται και φεύγουν, οι Δημοτικοί άρχοντες έρχονται και φεύγουν, εκείνο όμως που μένει είναι η πατρίδα μας η Σιάτιστα και αυτή πρέπει να είναι ο θεματοφύλακας των πληροφοριών για τον πολιτισμό της.

Οι διοικητικές μεταρρυθμίσεις που επιχειρήθηκαν στην πατρίδα μας τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα εκείνες στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης άλλαξαν πολλά και, για να έρθουμε στα δικά μας, επηρέασαν την ύπαρξη της Παλαιοντολογικής μας Συλλογής, με συνέπειες που τις βλέπουμε τώρα καθαρότερα:

Από την ώρα που η Συλλογή πέρασε στην Αρμοδιότητα της Τ.Α. έχασε τον εκπαιδευτικό της χαρακτήρα, που εύστοχα τον διατύπωσε ο αείμνηστος Γυμνασιάρχης Χρ. Παπάς, όταν αρνήθηκε να παραδώσει τη Συλλογή στο Υπουργείο….

Η ανάγκη ύπαρξης και έντυπης καταγραφής των ευρημάτων και της ιστορίας της Συλλογής, καταγραφής προσπελάσιμης στον κάθε ενδιαφερόμενο ή υπεύθυνο, είναι εντονότερη τώρα που ο Δήμος έχει διευρυνθεί και λογικό είναι όλοι οι υπεύθυνοι να μην κατέχουν στο ίδιο βάθος με τις τοπικές κοινωνίες τα ιστορικά όλων των Δημοτικών Κοινοτήτων, ενώ είναι υποχρεωμένοι να γνωμοδοτούν, να κάνουν δηλώσεις στον Tύπο και να αποφασίζουν γι’ αυτές.

Ο νέος φορέας, διαχειριστής και προστάτης της Συλλογής, - ο Δήμος Σιάτιστας και ύστερα Βοΐου - δεν έχει τη συναισθηματική σχέση ζωής με αυτήν, σχέση που είχε η σχολική κοινότητα στο παρελθόν, και για το λόγο αυτό, νομίζω, ότι οφείλουμε να τον ενημερώσουμε κατάλληλα, ώστε, όταν δέχεται εισηγήσεις που εμπεριέχουν τον κίνδυνο λανθασμένων κινήσεων, οι οποίες πιθανόν να αλλοιώσουν τη φυσιογνωμία της και ίσως να την οδηγήσουν στη λήθη, τότε να μπορεί με βαθιά γνώση και σεβασμό στην ιστορία να παίρνει τις αποφάσεις του.

Η Ιστορία της Συλλογής θα τολμήσω να πω ότι θα βοηθήσει και τους επιστήμονες που ανέλαβαν την υποχρέωση για τη «νέα έρευνα, την επιστημονική επαναξιολόγηση, προστασία και προβολή της παλαιοντολογικής συλλογής», σύμφωνα με την Προγραμματική σύμβαση του 2009.

Τους δίνει πολλά και έγκυρα στοιχεία για το πού, πότε και από ποιους βρέθηκαν τα εκθέματα, μεγάλη βοήθεια στον ειδικότερο επιστημονικό προσδιορισμό των εκθεμάτων που οφείλουν να πραγματοποιήσουν.

Θεωρώ λογικό στο μυαλό των επιστημόνων, των σημερινών υπευθύνων της Συλλογής, αλλά και όλων σας που τώρα με ακούτε να δημιουργηθεί, στην καλύτερη περίπτωση, το ερώτημα:

Τι απαίτηση μπορεί να έχει μια συνταξιούχος εκπαιδευτικός για την επιστημονική ονομασία π.χ. του θραύσματος ωμοπλάτης ελαφιού που υπάρχει στη Συλλογή;

Η απάντηση είναι απλή.

• Είμαι ντόπια και ξέρω μια τοποθεσία κάτω από την Τσερβένα τον «Λάκκο τ’ς Αλκής»

• Ήμουν καθηγήτρια, όταν ο καθηγητής Μελέντης χαρακτήριζε το εύρημα Cervus elaphus LINNE .

• Είχα την τύχη να διαβάσω στην Ιστορία της Σιάτιστας το κείμενο: «Ο Κ. Οικονόμου, ονομαστός καθηγητής του Τραμπαντζείου,  [παρήγε] το Τσερβένα από το Λατινικόν Cervus=έλαφος. Το βουνό <σημαίνει> ελαφοβούνι και το Αλκή <θεωρούσε> είδος ελάφου και <από αυτό ονόμαζαν> το λάκκο, λάκκο της Αλκής».

• Και στο βιβλίο του καθηγητή Μελέντη ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΣΠΟΝΔΥΛΩΤΩΝ, στη σελίδα 507, να διαβάσω ότι υπήρχε ένα είδος ελαφιού που το λέγαν άλκη και ζούσε στα μέρη μας!

Ε…νομίζω ότι δικαιούμαι επιστημονικής απάντησης σε επίπεδο…. "είδους"!

Δεν θα μου αρκούσε ο χαρακτηρισμός: "είδος εξαφανισμένου ελαφιού"!

Η καταγραφή των όσων πληροφοριών συγκεντρώσαμε στοχεύει λοιπόν και στη διευκόλυνση των υπευθύνων, αλλά έχει και μια άλλη στόχευση:

Απευθύνεται στην τοπική κοινωνία.

Πιστεύουμε ότι δεν είναι ορθό – αν και είναι το ευκολότερο- να εκχωρούμε τις ευθύνες για την ύπαρξη της Συλλογής και τη διατήρηση της ταυτότητάς της στο Δήμο και το Πανεπιστήμιο. Γι’ αυτό προτείνουμε να είμαστε δίπλα της, ή να μας επιτρέψουν να είμαστε δίπλα της, όπως παλιά, στα δύσκολα χρόνια. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια επέμβαση στην επιστημονική δράση ή αντίστοιχα στη Διοίκηση του Δήμου. Θα μπορούσε όμως π.χ. να ορισθεί στη Δημοτική Κοινότητα υπεύθυνος σύνδεσμος της επιστημονικής ομάδας και της τοπικής κοινωνίας, όπως άτυπα γινόταν μέχρι τώρα. Η αποστασιοποίηση δεν ωφελεί ούτε την Επιστήμη, ούτε τη Διοίκηση του Δήμου, ούτε και την ίδια την τοπική κοινωνία

                   Ναούμ Λιάκος                               Κ. Δάνας                     Ν. Διαμαντόπουλος

Η ιστορία της Συλλογής δείχνει το δρόμο της συνεργασίας:

«Θα ήτο όμως παράλειψις εκ μέρους μου να μην αποδώσω την οφειλομένην έκφρασιν ευχαριστιών εις τον δόσαντα την πρώτην ώθησιν προς την εργασίαν μου αυτήν Αξιότιμον κ. Δημ. Χατζόπουλον τότε καθηγητήν των Φυσικών εις το εν Τσοτυλίω γυμνάσιον και νυν Αντ/δρον του Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Β. Ελλάδος, τους αειμνήστους Κ. Κτενάν και Θεοδ. Σκούφον ειδικούς καθηγητάς εν τω Εθνικώ Πανεπιστημίω Αθηνών, τους κ.κ. Ναούμ Λιάκον γυμνασιάρχην και Κ. Δάναν καθηγητήν των Φυσικών… καθώς και εις την οικογένειαν Διαμαντοπούλου κατοίκου Κινάμεως (Πολυλάκκου) δια την συνδρομήν την οποίαν μοι παρέσχον, καθ’ όλην την διάρκειαν μεν της υπ’ εμού μελέτης, ιδιαιτέρως δε κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας». Δηλώνει ο Αναστάσιος Δάνας πριν 80 και πλέον χρόνια.

Όλοι εμείς δεν είμαστε βέβαια ειδικοί, αλλά δεν δικαιολογούμαστε να ξεχάσουμε την ιστορική αξία της Συλλογής, όχι γιατί και τυπικά αναγνωρίζεται ως Ιστορική, όπως κάθε άλλη που έχει περισσότερα από 50 χρόνια ζωής, αλλά και γιατί αυτοί που την δημιούργησαν έγραψαν ιστορία καθώς, παράλληλα και ταυτόχρονα με το εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο τους, μετείχαν με κίνδυνο προσωπικό, στην προετοιμασία αλλά και στον ίδιο το Μακεδονικό Αγώνα, (Δάνας, Χατζόπουλος, Διαμαντόπουλος!):

«… Μυστικαί όμως συναντήσεις αρχηγών και πρακτόρων < των επιτροπών της Μακεδονικής Αμύνης> εγίνοντο εις … εις την Σιάτισταν και κυρίως εις την κάτω συνοικίαν Γεράνεια, εις την οικίαν του Διευθυντού της Αστικής Σχολής Ιωάννου Αποστόλου, εγίνοντο ανταλλαγαί πληροφοριών και έρευναι περί των ληπτέων μέτρων ασφαλείας δια τα διερχόμενα ανταρτικά σώματα… Μετά του διδασκάλου Λιούταρη διέτρεχον και εγώ την ορεινήν περιοχήν προς γεωλογικήν συλλογήν πετρωμάτων και ανακάλυψιν ζωικών απολιθωμάτων, ανευρισκομένων κυρίως εις τας όχθας του Αλιάκμονος. Ανέβηκα εις την Τσερβένα του Μπουρίνου … προς το Σινιάτσικο … εις την τοποθεσίαν Παλιοκόζανη, άνωθεν της Ερατύρας … εκεί συνάντησα το σώμα του καπετάν Τσάρα » γράφει σε δημοσίευμά του ο γεννημένος στο Δίλοφο Βοΐου Δ. Χατζόπουλος.

ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΙ ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΠΡΩΤΟΜΑΣΤΟΡΕΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΜΑΣ!

Εν τέλει, νομίζω, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, όταν αναφερόμαστε ή διαχειριζόμαστε την Παλαιοντολογική Συλλογή Σιατίστης, μιλάμε:

• για μια επιστημονική Συλλογή όχι μόνο σπονδυλωτών, μαμούθ κ.α., αλλά και ασπονδύλων, π. χ. οστράκων κ.λπ., και πετρωμάτων.

• για μια Συλλογή με ιδιαίτερη φυσιογνωμία:  Από τις πρώτες στον ελληνικό χώρο με παγκόσμια αναγνώριση, υπεραιωνόβια, παρούσα στον Μακεδονικό Αγώνα  και θύμα του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου!

• για ένα ιστορικό και συναισθηματικό μνημείο!

Και έτσι οφείλουμε, νομίζω, να την αντιμετωπίσουμε και, σύμφωνα με τη σύμβαση που υπέγραψε ο Δήμος με το Πανεπιστήμιο, να την επαναξιολογήσουμε μεν, αλλά να μην την αλλοιώσουμε, να της δώσουμε κατά το δυνατόν με επιστημονική έρευνα το παλιό της επιστημονικό κύρος, όχι όμως φορτώνοντάς την με όμορφα, ελκυστικά αλλά ξένα προς αυτήν ευρήματα.

Να τη διατηρήσουμε στο Τραμπάντζειο με προσοχή και σεβασμό στο κτήριο, γιατί το Τραμπάντζειο έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο μνημείο και, σύμφωνα με σύμβαση του Δήμου με το Υπουργείο Παιδείας, έχει παραχωρηθεί στο ΚΠΕ εκτός από μία  μόνο αίθουσα, αυτή της Συλλογής.

Πιστεύω, και γι’ αυτό βρίσκομαι εδώ, ότι δεν είναι μόνο η επιστημονική αξία της που μας ώθησε και μας ωθεί να τη φροντίζουμε και να την αγαπάμε, είναι και ο σεβασμός σε ένα κομμάτι πολιτιστικής κληρονομιάς, σε ένα κειμήλιο, στην ιστορία μας.

Αικατερίνη Ζωγράφου

Σιάτιστα 15-06-2014

Copyright © 2014 Aikaterini Zwgrafou

url: www.siatistanews.gr

Τεχνική/Διαφημιστική Υποστήριξη: www.fora.gr