Σύλλογος Αμπελουργών Οινοπαραγωγών Σιάτιστας «ο Άγιος Τρύφων»

Συνάντηση με την ιστορία του Σιατιστινού αμπελιού

Κοπή Βασιλόπιτας

3 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013

Η ιστορία της αμπελοκαλλιέργειας στη Σιάτιστα είναι μακρόχρονη και η αρχή της ταυτίζεται σχεδόν με την αρχή της δημιουργίας της πόλης, όταν  κονιάροι Τούρκοι κατέλαβαν την πεδιάδα των Καραγιαννίων και οι κάτοικοι των εύφορων πεδινών οικισμών της γύρω περιοχής αναρριχήθηκαν στις πλαγιές του όρους Βέλια, εκεί όπου προϋπήρχαν καλύβες ποιμένων, και έκτισαν τις κατοικίες τους. Ο οικισμός που δημιούργησαν οι κυνηγημένοι αυτοί Έλληνες  ενισχύθηκε αργότερα και από Έλληνες από άλλες περιοχές που κατέφυγαν εδώ για ασφάλεια, κυρίως Ηπειρώτες και Μοραΐτες, και εξελίχθηκε στην «πολιτεία» Σιάτιστα.

Η φτώχεια του εδάφους, στρέφει τους κατοίκους της Σιάτιστας αρχικά στην κτηνοτροφία…

…παράλληλα με πολλή  υπομονή σκάβουν το πετρώδες έδαφος και φυτεύουν αμπέλια.

Αργότερα ασχολούνται με το διαμετακομιστικό εμπόριο, και τα καραβάνια τους, μαζί με τα άλλα εμπορεύματα   μεταφέρουν μέσα και έξω από τα σύνορα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τα κρασιά της Σιάτιστας,

καθώς και τα εύγευστα γλυκά τα οποία παρασκεύαζαν οι ευφάνταστες Σιατιστινές με πρώτη ύλη το μούστο.

Το 1912, χρονιά απελευθέρωσης της Σιάτιστας, η αμπελοκαλλιέργεια  αποτελούσε τη βασική ενασχόληση των κατοίκων της.

Σύμφωνα με το Μιλτιάδη Στρακαλή τα αμπέλια της Σιάτιστας το 1912 κάλυπταν 28.000 στρέμματα και η παραγωγή σε σταφύλια ήταν 9.000 τόνοι

Ο δημοσιογράφος Αρίστος Περίδης ο οποίος στις 3 Νοεμβρίου 1912 ήρθε στη Σιάτιστα με τον  ελληνικό στρατό για να συμμετάσχει στη μάχη της επόμενης μέρας

 λέει πως οι Σιατιστινοί προσέφεραν κρασί-βάλσαμο και εύγευστα γλυκίσματα στους στρατιώτες που ήρθαν να τους ελευθερώσουν.

Αλλά και η Θάλεια Φλωρά-Καραβία, η οποία ήρθε στη γενέτειρά της Σιάτιστα ως απεσταλμένη της εφημερίδας ΕΦΗΜΕΡΙΣ της Αλεξάνδρειας λίγες ημέρες μετά την απελευθέρωση, σημειώνει στο ημερολόγιο της: «Μετά τις πεδιάδες  αρχίζει μπουγάζι, στόμιον δηλαδή μεταξύ δύο οροσειρών, όπου δεν αργούν να φανούν μερικοί αγροί και αμπέλια της Σιατίστης, της οποίας είναι και το μόνον προϊόν το κρασί  και η περίφημη ειδικότης το ηλιασμένο»

Το 1912 τα  κρασιά και τα τσίπουρα της Σιάτιστας ήταν φημισμένα και είχαν κατακλύσει τις αγορές 

ΕΦΗΜ.ΝΕΑ ΑΛΗΘΕΙΑ 1912

Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες που δείχνουν πως τα κρασιά της Σιάτιστας ήταν φημισμένα στην Ελλάδα και την Ευρώπη και αποτελούσαν το καλύτερο δώρο για συγγενείς και φίλους,

όπως φημισμένοι ήταν και οι λαγοί, οι πέρδικες και τα αρνιά της Σιάτιστας.

Ο γεωγράφος L.Schultze, ο οποίος επισκέφτηκε τη Σιάτιστα περίπου μια δεκαετία μετά την απελευθέρωση, γράφει πως τη φήμη της Σιάτιστας σε λαγούς και αρνιά την ξεπερνούν μόνο τα κρασιά της

Όταν μετά την απελευθέρωση, το Μάιο του 1914, πέρασε ο βασιλιάς από τη Σιάτιστα είδε τα αμπέλια να εκριζώνονται για να αντικατασταθούν από καπνά και δοκιμάζοντας το υπέροχο ηλιαστό της Σιάτιστας, εξέφρασε τη λύπη του, αλλά δεν έγινε τίποτα.

 Σύμφωνα με την Εφημερίδα ΗΧΩ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, φύλλο 1/10/1914

Οι συνθήκες που διαμορφώθηκαν μετά την απελευθέρωση για τους αμπελουργούς της Σιάτιστας ήταν πιο δύσκολες, καθότι άρχισε η καλλιέργεια αμπελιών και η παραγωγή κρασιών και σε άλλες περιοχές, και τα προϊόντα του αμπελιού προωθούνταν όλο και πιο δύσκολα. Η ζήτηση σε πετιμέζια τα οποία  καταναλώνονταν κυρίως από Τούρκους μειώθηκε . Το ξίδι δεν είχε πλέον ζήτηση, καθώς η βιομηχανία ξιδιού παράγει φθηνό ξίδι και στην ήδη υπάρχουσα φορολογία της δεκάτης επί των σταφυλιών προστέθηκε ο κτηματικός και ο εμφυτευτικός φόρος, ενώ η φορολογία της ρακής έγινε ιδιαίτερα υψηλή.

Αν και οι συνθήκες γίνονται όλο και πιο δύσκολες οι Σιατιστινοί επιμένουν στην παράδοση.

Ο τρύγος αποτελεί κορυφαίο γεγονός για την περιοχή.

Στο αρχείο του 1ου Δημοτικού Σχολείου σώζονται τα πρακτικά της Σχολικής Εφορίας  του 1912 όπου φαίνεται πως οι έφοροι των σχολών ενέκριναν την παύση των σχολείων για μια εβδομάδα λόγω του τρύγου.

Στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο με απόφαση του συλλόγου καθηγητών κάθε χρόνο (μέχρι το 1922, που το απαγόρευσε ο επιθεωρητής) έκλειναν τα σχολεία για να συμμετάσχουν οι μαθητές στον τρύγο.

Η έναρξη του τρύγου γινότανε κατόπιν εξασφάλισης σχετικής άδειας από αρμόδια υπηρεσία και σημαδευόταν και από ωραία τελετή: Ο κόσμος συναντιούνταν στον Άγιο Μηνά, όπου εψάλετο δέηση από τους ιερείς και των δύο συνοικιών. Στην τελετή έπαιρνε επίσημα μέρος και αντιπροσωπεία μαθητών με στεφάνια στο κεφάλι καμωμένα με κληματόβεργες . Το έθιμο διατηρήθηκε ακόμα και στα δύσκολα χρόνια για την αμπελοκαλλιέργεια.

Με τα στρατεύματα της ΑΝΤΑΝΤ και τη γαλλική κατοχή στην περιοχή μας το 1915 οι αμπελοκαλλιεργητές της Σιάτιστας αντιμετωπίζουν νέα προβλήματα. Οι γάλλοι  με διαταγές θέτουν ασφυκτικά περιθώρια για να δηλώσουν οι αμπελουργοί την παραγωγή τους και την ποσότητα που θα κρατήσουν για δική τους χρήση. Επιπλέον παίρνουν τα κρασιά τους χωρίς να τους γνωστοποιήσουν τις τιμές. 

Οι Σιατιστινοί θυμούνται αφηγήσεις των γονέων τους και των παππούδων που έλεγαν πως, την περίοδο που ήταν οι Γάλλοι στη Σιάτιστα, με τα μουλάρια μετέφεραν τα κρασιά σε δερμάτια (ασκιά) στη Βέροια και από εκεί φορτώνονταν τα κρασιά στο τρένο για Πειραιά με τελικό προορισμό τη Γαλλία, που είχε ήδη πληγεί από τη φυλλοξήρα. Αλλά και τα ίδια τα στρατεύματα της ΑΝΤΑΝΤ την περίοδο εκείνη κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες κρασιού, όπως άλλωστε και άλλων προϊόντων.

Την ταραχώδη αυτή περίοδο του διχασμού οι Σιατιστινοί, όπως όλη η Ευρώπη, αντιμετωπίζουν και την θανατηφόρα γρίπη του 1918. Και αυτή την αντιμετωπίζουν με το φάρμακό τους, το ηλιαστό κρασί. Άλλωστε και ο γιατρός τους, ο Μηνάς Θεοδώρου, μαζί με τα φάρμακα που τους συνταγογραφούσε τους συνέστηνε να πίνουν και ένα ποτηράκι από το κρασί αυτό.

Και ενώ οι αμπελουργοί της Σιάτιστας αντιμετωπίζουν όλα αυτά τα προβλήματα το 1923 εμφανίζεται η φυλλοξήρα που σε οκτώ χρόνια έφερε την τέλεια καταστροφή των περίφημων αμπελιών της

Η καταστροφή ολοκληρώθηκε με το χαλάζι του 1930.

Η δεκαετία του ’20 είναι εφιαλτική για τους αμπελουργούς  οι οποίοι όπως φαίνεται  από δημοσιεύματα της εποχής δεν έχουν τη συμπαράσταση του κράτους αλλά αντίθετα τα φορολογικά μέτρα παραμένουν βαριά και άνισα. Έτσι όταν το 1928 περιόδευσε ο γενικός διοικητής στη Δ. Μακεδονία οι Σιατιστινοί διαμαρτύρονται.

Το άρθρο που δημοσίευσε ο Χ. Τσώχος στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, στις 16 Ιουνίου 1928 με τίτλο:

ΜΕ ΤΟΝ κ. ΚΑΛΕΥΡΑΝ ΕΙΣ ΤΗΝ Δ.ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ,

ΣΙΑΤΙΣΤΑ, Η ΠΟΛΙΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΛΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΠΙΒΛΕΠΕΙ Ο ΘΕΟΣ & ΥΠΟΒΛΕΠΕΙ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ

ΕΞΕΓΕΡΣΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΟΙΝΟΥ

είναι χαρακτηριστικό του κόπου και της προσπάθειας των αμπελουργών της Σιάτιστας.

Ο αρθογράφος περιγράφει τη Σιάτιστα σαν φαινόμενο αξιοπερίεργο και αξιοθαύμαστο. Περιγράφει τα εκπαιδευτήρια της, τον άρτιο εξοπλισμό τους, αναφέρεται στην παλαιοντολογική συλλογή  και λέει πως, όλα αυτά τα αναφέρει για να αποδείξει την αφάνταστη μαγική δύναμη της ωραίας Κίρκης που λέγεται φιλόπονος και σιωπηλή εργασία και την οποία λατρεύουν στη Σιάτιστα και συνεχίζει: «…: «Αλλά ενώ την ιερότητα της εργασίας των επιβλέπει και ευλογεί από τον ουρανό ο θεός, …την υποβλέπει το κράτος ή τουλάχιστον αδιαφορεί προς αυτήν, περιοριζόμενον μόνον να κορέσει από το κρασί τη δίψα του προϋπολογισμού.» Τέλος αναφέρεται στον τρόπο φορολογίας και σχολιάζει τις διαμαρτυρίες των κατοίκων της Σιάτιστας.

Παρά τις δυσκολίες πολλές γιορτές τους και εκδηλώσεις πραγματοποιούνται στα αμπέλια τους. π.χ πρωτομαγιές  και

Κάθε ξενιτεμένος μόλις επιστρέψει στην πατρίδα, επισκέπτεται το αμπέλι του.

Την ίδια περίοδο αρχίζουν να οργανώνονται σε συνεταιρισμούς, συμμετέχουν σε συνέδρια και σε εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό και κερδίζουν διακρίσεις. Το 1927, δεύτερη χρονιά λειτουργίας της διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης, σωστό προσκύνημα έγινε, από τον αντρικό πληθυσμό, στο περίπτερο της κοινότητας Σιάτιστας με τα αγνά κρασιά και η κοινότητα βραβεύεται με το χρυσό βραβείο για τα εξαίρετα αμπελουργικά της προϊόντα.

Εκτός από τη συμμετοχή τους σε εκθέσεις   συμμετέχουν σε συνέδρια και ενημερώνονται, κάνουν προτάσεις, διεκδικούν. Σε αμπελουργικό συνέδριο που έγινε το 1928 σαν σοβαρότερα προβλήματα  αναφέρουν  πως είναι τα εξής:

1ον) η φορολογία που είναι υπερβολική  και κακώς εφαρμοζόμενη και εκβιαστικώς ακόμα και με μέθοδο που πολλές φορές ξινίζει τα κρασιά,

2ον) η έλλειψη αγροτικής ασφάλειας

3ον) οι μη ικανοποιητικές τιμές λόγω της ελλιπούς συγκοινωνίας, τα οποία βέβαια ήταν προβλήματα και των άλλων περιφερειών.

4ον) και η αντικατάσταση των πληγέντων από τη φυλλοξήρα κλημάτων

Μετά τη φυλλοξήρα έγινε αντικατάσταση με κλήματα αμερικανικά, που δεν ήταν επιτυχής, γιατί έγινε βεβιασμένα χωρίς να εξεταστεί επισταμένως  το έδαφος και χωρίς να επιλεγεί το καλύτερο είδος. Συγχρόνως αναπτύχθηκε η αμπελοκαλλιέργεια και σε άλλα μέρη και μάλιστα γειτονικά, οπότε έπεσε η ζήτηση σε σταφύλια και σε προϊόντα αυτών.

Οι καταστροφές, τα δεινά του πολέμου και η έλλειψη βοήθειας από το κράτος έφερε την παρακμή της αμπελοκαλλιέργειας.

Ο Μιλτιάδης Στρακαλής γράφει  το 1962:

Το περίφημο «ηλιαστό κρασί» σε ελάχιστη ποσότητα παράγεται σήμερα και όχι στην ίδια ποιότητα με παλιά. Με την πάροδο των αιώνων είχε δημιουργηθεί ειδική «μαγιά» από την οποία παράγονταν η εκλεκτή ποιότητα. Κατά την κατοχή ή εκποιήθηκαν τα μικρά βαρελάκια (φτσέλες) ή καταστράφηκαν από τους Ιταλούς και έτσι χάθηκε η ειδική «μαγιά». Ελάχιστοι κατόρθωσαν να περισώσουν μικρή ποσότητα και με την πάροδο των ετών θα παραχθεί η ίδια ποιότητα του «ηλιαστού».

Mε το σχέδιο Marchal είχε αποφασιστεί η δημιουργία οινοποιείου στο 23^ο χιλιόμετρο Κοζάνης-Σιάτιστας σε οικόπεδο 10 στρεμμάτων, στη θέση Μπάρα, κοντά στη σχεδιαζόμενη σιδηροδρομική γραμμή Καλαμπάκας. Για το σκοπό αυτό ιδρύθηκε ο «Οινοποιητικός Συνεταιρισμός Σιατίστης» που αριθμούσε 348 μέλη, με τη υπ. Αριθμ 10977/4-7-50 απόφαση του Υπουργείου Γεωργίας.

Τελικά το οινοποιείο δεν έγινε, γιατί δεν δόθηκε η αμερικάνικη βοήθεια.

Σύμφωνα πάλι με τον πρώην Δήμαρχο Σιάτιστας   Μ. Στρακαλή, ενώ το 1912 η παραγωγή σταφυλιών ήταν 9.000 τόνοι και καλλιεργούνταν  28.000 στρ, το 1962 ήταν 711 τόνοι και καλλιεργούνταν  4.110 στρ.

Μετά το 1962 ακολούθησε και άλλη μείωση λόγω της αποκλειστικής ενασχόλησης των Σιατιστινών με την επεξεργασία της γούνας.

Όμως ακόμα και σε αυτήν την περίοδο υπάρχουν οι μερακλήδες που καλλιεργούν έστω και λίγα στρέμματα αμπελιού

και παράγουν τα ίδια κρασιά που παρήγαγαν οι γονείς τους. Κυρίως όμως υπάρχει ο πόθος σε όλους να καλλιεργήσουν κάποτε τα αμπέλια τους.

Διασώζονται ήθη και έθιμα.   Οι αμπελουργοί γιορτάζουν τον προστάτη τους Άγιο Τρύφωνα, 

στέλνουν κρασί  για δώρο.  Και πάντα το κρασί παραμένει πρωταγωνιστής σε όλες τις εκδηλώσεις τους.

Οι παραδοσιακές συνταγές οι σχετικές με το αμπέλι και τα προϊόντα του διατηρούνται με φροντίδα στη μνήμη των γυναικών της Σιάτιστας.  Σε πολλά κατώγια υπάρχουν ακόμη τα σκεύη της αμπελοκαλλιέργειας που χρησιμοποιούσαν οι πρόγονοί μας.

Οι πορσελάνινες κανάτες, τα κρυστάλλινα ποτήρια, οι πήλινες στάμνες άντεξαν ακόμα και στο σεισμό του 1995, κειμήλια μιας εποχής που τα καραβάνια διέσχιζαν τα Βαλκάνια και τη Μεσευρώπη.

Ο πόθος για την καλλιέργεια των αμπελιών μας που κρυφόκαιγε μετά μία περίοδο αρκετών δεκαετιών έγινε φλόγα που μεταδόθηκε από τον έναν στον άλλον. Οι Σιατιστινοί άρχισαν να ξαναδουλεύουν τα παλιά τους αμπέλια  και να φυτεύουν καινούρια με παραδοσιακές και αλλά και με νέες ποικιλίες. Τα παραδοσιακά κρασιά της Σιάτιστας   το άσπρο, το μαύρο και το ηλιαστό γεμίζουν πάλι τις βαρέλες στα κατώια μας.

Το 1999 συστήνεται σύλλογος αμπελουργών οινοπαραγωγών Σιάτιστας με την επωνυμία «Άγιος Τρύφων». Τα μέλη του συλλόγου ήταν Σιατιστινοί αμπελοκαλλιεργητές και οινοπαραγωγοί και κανένας τους δεν ασκούσε κατ’ αποκλειστικότητα το επάγγελμα του αμπελουργού. Βασικός σκοπός του συλλόγου η ανανέωση και προβολή του σιατιστινού αμπελώνα και η συνέχιση της μακρόχρονης αμπελοοινικής παράδοσης της Σιάτιστας

Τα βασικότερα θέματα που απασχόλησαν  το σύλλογο ήταν:

•                   ο ορισμός ζωνών αμπελοκαλλιέργειας για αρμονική συνύπαρξη με άλλους κλάδους της παραγωγής, π.χ                    κτηνοτρόφων,

•                    η φύλαξη των αμπελιών κυρίως την εποχή του τρύγου,

•                    η συντήρηση και επέκταση των αγροτικών δρόμων,

•                    η αναγνώριση του ηλιαστού κρασιού,

•                    η δημιουργία αμπελουργικού μητρώου …

•                    η επανασύσταση ή η σύσταση Συνεταιρισμού αμπελουργών,

•                    η ενημέρωση των αμπελουργών σχετικά με τα δικαιώματά τους,

                     η διοργάνωση σεμιναρίων με αντικείμενο την αμπελοκαλλιέργεια και την προώθηση των προϊόντων

                     τους,

•                    η διοργάνωση εκδηλώσεων για την προβολή των προϊόντων τους.

Το 2000 για πρώτη φορά η Νομαρχιακή αυτοδιοίκηση Κοζάνης αναλαμβάνει πρωτοβουλία για εκπόνηση μελέτης ανάπτυξης της αμπελοκαλλιέργειας στο Ν. Κοζάνης, που θα παρέχει όλα τα απαραίτητα στοιχεία για μια ολοκληρωμένη και απόλυτα τεκμηριωμένη πρόταση που θα αποτελέσει και το κατάλληλο εργαλείο για το αμπελοοινικό μέλλον της περιοχής. 

Η μελέτη αυτή πραγματοποιήθηκε τα έτη 2002-2004  και έχει πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία.

Η μαγιά των ηλιαστών κρασιών στη Σιάτιστα ξαναέγινε και πολλοί παράγουν πλέον ηλιαστό κρασί. Μάλιστα με την τροποιητική απόφαση του 2008, συμπεριλαμβάνεται στους Τοπικούς οίνους Σιάτιστας ο «Οίνος λιαστός/liastos».

Όμως η ονομασία "λιαστό"  γνωστή και καθιερωμένη σε άλλες περιοχές για ορισμένα προϊόντα, δεν  χρησιμοποιούνταν από τους Σιατιστινούς για το συγκεκριμένο κρασί τους. Οι  Σιατιστινοί πάντοτε ονόμαζαν το κρασί αυτό, το οποίο παρασκευάζουν εδώ και  αιώνες, "ηλιαστό" ή και "ηλιασμένο" και  το όνομα αυτό χρησιμοποίησαν και όσοι έγραψαν για τη Σιάτιστα και τα κρασιά της. Αυτό επιβεβαιώνεται από άπειρες προφορικές και γραπτές μαρτυρίες καθώς και φωτογραφικά ντοκουμέντα, κάποια από τα οποία παραθέτουμε παρακάτω:

Αργυριάδη  Δημητρίου, Λεξικόν Γεωγραφικόν, εν Θεσσαλονίκη 1868, σελίδα 563…

Σιάτιστα  κωμόπολις εις Δυτικήν Μακεδονίαν.......φημίζεται ο μέλας οίνος της και προ πάντων ο ηλιασμένος

Αρχιμανδρίτη Πολύκαρπου  Ι. Ζάχου,  ΠΟΛΕΜΙΚΑ, εν Αθήναις 1915, σελίδα 21...

 περιφήμου και νέκταρι εφαμίλλου ηλιαστού της πατρίδος οίνου....

Φιλίππου Ζυγούρη , χειρόγραφα

… το εξαιρετικό κρασί της Σιάτιστας το ηλιασμένο

…………και επερνούσαν εκεί  ολίγες ευχάριστες ώρες με τους μεζέδες και το ούζο ή το ηλιαστό

Δόκτορα Λεονάρδου Σχούλτζε- Ζένα Η Μακεδονία, τοπία και εικόνες πολιτισμού 1927

Κρασί ηλιαστό με ελληνικούς χαρακτήρες γραμμένο μέσα στο γερμανικό κείμενο

Αποστόλου Ιωάννου, Ιστορία της Σιατίστης, Αθήναι 1929, σελίδα 126:….Τα δε εξαίρετα προϊόντα αυτών ο οίνος και ιδία ο ηλιαστός και το οινόπνευμα εβραβεύθησαν εις πολλάς Ευρωπαϊκάς Εκθέσεις .

Διεθνής Έκθεσις Θεσσαλονίκης 13-28 Σεπτεμβρίου 1931, Δίπλωμα ... απονέμεται εις τον Ιωάννην Αλεξίου" Σιάτιστα-Κοζάνης "....δια τον παρ' αυτού εκτεθέντα Ηλιαστόν-Οίνον ....

Το 2012, εκατό χρόνια μετά την απελευθέρωση βρίσκει την πόλη με 3700 στρέμματα αμπελοκαλλιέργειας. Στην πόλη υπάρχουν επτά επισκέψιμα κατώγια και τέσσερα οινοποιεία..

Σήμερα εκτός από κρασί παράγεται και ρακή με παραδοσιακό τρόπο.

Ο αμπελουργικός σύλλογος  Άγιος Τρύφων που δημιουργήθηκε το 1999 παραμένει ενεργός .

Τα  τελευταια 2 χρονια οι σπουδαιότερες δράσεις του  είναι

Η διανομή/παράδοση σε κάθε σιατιστινό σπίτι  του βιβλίου του Φ. Ζυγούρη Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής,

η διοργάνωση γιορτής τον Αύγουστο του 2012 στα πλαίσια του εορτασμού των 100 χρόνων με σκοπό την προβολή και διαφήμιση του κρασιού,

η συνάντησή τους με τον οικουμενικό Πατριάρχη κατά την επίσκεψη του Πατριάρχη στη Σιάτιστα τον Οκτώβριο του 2012,

η συνδιοργάνωση με το 2^ο Δημοτικό Σχολείο Σιάτιστας εκδήλωσης, κατά την οποία πρόσφεραν κρασί και παραδοσιακή μουστόπιτα στους παρευρισκόμενους και γλέντησαν με παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια με την αφιλοκερδή συμμετοχή της τοπικής ορχήστρας «Παύλος Μελάς» του Χάρη Σαλαγκιώτη,

η αναβίωση παραδοσιακών εθίμων, 

η συλλογή στοιχείων σχετικών με την ιστορία της αμπελοκαλλιέργειες και η ανάρτησή τους στο διαδίκτυο  με σκοπό την προβολή του τόπου και της αμπελοκαλλιέργειας.

Οι Σιατιστινοί με τις δράσεις τους αποδεικνύουν πως γνωρίζουν και σέβονται τη βαριά κληρονομιά της Σιάτιστας σε θέματα αμπελοκαλλιέργειας αλλά κατανοούν και τις αλλαγές που έφεραν τα χρόνια που πέρασαν. Η τεχνολογία, τα νέα επιστημονικά δεδομένα, το μάρκετινγκ, το διαδίκτυο, το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι τομείς που πρέπει να απασχολήσουν τους αμπελουργούς για να αποκτήσει η πόλη τη θέση που της αξίζει στον αμπελοοινικό χάρτη.

Τα κείμενα είναι της κ. Καλλιόπης Μπόντα , αποσπάσματα από την εργασία της Η ΑΜΠΕΛΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗ ΣΙΑΤΙΣΤΑ  ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ

Φωτογραφίες

Αρχείο ΚΠΕ Σιάτιστας (Συλλογή Σ.Αντωνιάδη, Κ.Μπόντα, Π.Περπέσα, Κ.Τηλαβερίδη, Α.Χατζηζήση).

Αρχείο Βλάχων Βέροιας.

Αρχείο 1ου Δημοτικού Σχολείου Σιάτιστας, Βιβλία πρακτικών Σχολικής εφορείας

Αρχείο Γαλλικού Υπουργείου Πολιτισμού, Διαδίκτυο.

Φωτογραφίες από τα οικογενειακά αρχεία και συλλογές των:

Δημητρίου Διδώλη, Ναούμ Δημόλα, Γεωργίου Μ. Μπόντα, Καλλιόπης Γ. Μπόντα, Κων/νου Γ. Μπόντα, Στέφανου Μπόντα, Αντιγόνης Αργ.Παππά, Κωνσταντίνου Πουλκίδη, Χρίστου Ρέπα, Ρούμπης Σκορδάρη, Άννας Στυλιανάκη.

Φωτογραφικό υλικό από την εργασία του Τραμπαντζείου Γυμνασίου Σιάτιστας της σχολικής χρονιάς 1997-98 «Η αμπελοκαλλιέργεια στη Σιάτιστα», με υπεύθυνη καθηγήτρια την Αλεξάνδρα Χατζηζήση

Φωτογραφία Νικ. Μαγγίνα, Διαδίκτυο.

Φωτογραφικό υλικό από την εργασία της Άννας Ράσσιου: « Το φεγγάρι, ο μανδύας και ο Βούρινος». Πρακτικά ΚΠΕ Σιάτιστας, 2008.

Φωτογραφίες από τα βιβλία:

Schultze Jena, Leonhard, Makedonien, Landschafts- und Kulturbilder, Jena: G. Fischer, 1927.

Πασχαλίδου - Μωρέτη Αλεξάνδρας, Μαζαράκη - Αινιάν Φίλιππο,  Αρχοντικά της Κοζάνης και της Σιάτιστας, Εκδότης: Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

Αρίστου Περίδη ΣΤΑ ΚΑΝΟΝΙΑ ΜΑΣ, Εκδ. Ελεύθερη Σκέψις, Αθήνα 1999.

Στρακαλής Μιλτιάδης, 50 Έτη Ελευθερίας, Έκδοση του Δήμου Σιάτιστας, Τύποις Τσιρώνη, Αθήναι 1962.

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΣΙΑΤΙΣΤΗΣ του Παν.Τσαούση.

Φωτογραφήθηκαν αντικείμενα που εκτίθενται στην επισκέψιμη κατοικία της Τατιάνας Ντέρου και του Χρήστου Τσιότσιου,  οικογενειακά κειμήλια του Δημητρίου Ι. Τσίπου και το ρακοκάζανο Ελένης Καλαμπούκα.

Η εκδήλωση έγινε στην αίθουσα τελετών του Ιστορικού Τραμπαντζείου Γυμνασίου Σιάτιστας την Κυριακή 3/2/2013 στα πλαίσια του εορτασμού των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Σιάτιστας από τον Οθωμανικό ζυγό.