Αρχοντικό Χατζηγιαννίδη-Νεραντζόπουλου

 Το Αρχοντικό Χατζηγιαννίδη-Νεραντζόπουλου βρίσκεται στη Χώρα στην πλατεία Τρία Πηγάδια. Έχει τα τυπολογικά χαρακτηριστικά των Αρχοντικών της Σιάτιστας. Η πρόσοψή του διαμορφώνεται σε σχήμα Γ, με την είσοδο στη μεγάλη πλευρά του Γ, ώστε να προφυλάσσεται από τους ανέμους και να επιτηρείται από το παράθυρο του δωματίου που βρίσκεται στη μικρή πλευρά του Γ. Μπαίνοντας υπάρχει η πλακόστρωτη μεσιά, απέναντι ακριβώς το κατώι και αριστερά το μαγαζί. Δύο σκάλες δεξιά και αριστερά οδηγούν στον πρώτο όροφο και το ανώι. Στον πρώτο όροφο οδηγεί η δεξιά σκάλα. Εκεί θα συναντήσουμε τον ωραιότερο ηλιακό από όλους τους ηλιακούς όλων των αρχοντικών της Σιάτιστας, τον ανδρίκιο, από τον οποίο επιτηρείται και η είσοδος του Αρχοντικού και δύο ακόμη δωμάτια. Επίσης υπήρχε διάδρομος που οδηγούσε στα μουσαφίρικα, οποίος αργότερα διαμορφώθηκε σε δωμάτιο. Η αριστερή σκάλα από τη μεσιά οδηγεί στο δεύτερο όροφο ή ανώι. Στον όροφο αυτό εκτός από την ευρύχωρη σάλα υπάρχουν τέσσερα δωμάτια και διάδρομος που οδηγούσε σε γέφυρα με την οποία επικοινωνούσε με το σπίτι του Αργυριάδη- Μαλιόγκα. Ο πρώτος όροφος είναι κατασκευασμένος με λιθοδομή, ενώ μέρος του δευτέρου ορόφου είναι κατασκευασμένο με τσατμά. Σε μια εντοιχισμένη πλάκα στη μικρή πλευρά του Γ της εισόδου υπάρχει η χρονολογία 1754, ενώ σε μια ζωγραφιά ενός δωματίου υπάρχει η χρονολογία 1755. Η ίδια χρονολογία (1755) υπάρχει και στα ελεγεία που υπάρχουν στους φεγγίτες. Τα ελεγεία αυτά αφιέρωσαν στο σπίτι και στον ιδιοκτήτη του σπιτιού Ιωάννη σιατιστινοί λόγιοι της εποχής εκείνης. Προφανώς οι παραπάνω χρονολογίες σχετίζονται με τη θεμελίωση και διακόσμηση του Αρχοντικού. Άλλες πληροφορίες για τον Ιωάννη που έκτισε το Αρχοντικό δεν έχουμε. Ο πλούτος όμως του σπιτιού και η εποχή που κτίστηκε παραπέμπει στους πραματευτάδες και τους εμπόρους που ταξίδευαν στα Βαλκάνια και τη Μεσευρώπη, ασκούσαν το διαμετακομιστικό εμπόριο, πλούτιζαν και γύριζαν στην πατρίδα τους, όπου έκτιζαν σπίτια μεγάλα, οχυρωμένα για την ασφάλεια της οικογένειάς τους και πλούσια διακοσμημένα για την επίδειξη του πλούτου τους. Ένας από τους επόμενους ιδιοκτήτες του σπιτιού, ήταν ο Θεόδωρος Χατζηιωαννίδης, ο οποίος στη διαθήκη που συνέταξε το 1874 δίνει αρκετά στοιχεία για την οικογένειά του. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, πατέρας του Θεόδωρου Χατζηιωαννίδη ήταν ο Νικόλαος Χατζηιωάννου, προφανώς απόγονος του κτήτορα Ιωάννη, ο οποίος εκτός από το Θεόδωρο είχε και μία κόρη, την Ελένη Χατζηιωάννου, σύζυγο Κωνσταντίνου Τσιαγκάλη, στους οποίους πέρασε το σπίτι. Μάλιστα το σπίτι κάποιο διάστημα ήταν γνωστό ως το σπίτι της Τσιαγκάλινας. Ο Θεόδωρος πολύ μικρός ταξίδεψε στη Βουδαπέστη, όπου και δραστηριοποιήθηκε ως έμπορος και απέκτησε σπουδαία περιουσία. Η κόρη του Κωνσ. Τσιαγκάλη και της Ελένης Ν. Χατζηιωάννου, η Σανούκω Τσιαγκάλη, παντρεύτηκε το Δημήτριο Δούκα Σαχίνη και έτσι το Αρχοντικό για ένα διάστημα παίρνει το όνομα του Σαχίνη. Από αυτούς το απέκτησε ο Κωνσταντίνος Νεραντζόπουλος. Ο Κωνσταντίνος Νεραντζόπουλος φέρεται σαν ένας από τους πρώτους Σιατιστινούς που μετανάστευσαν στην Αμερική[1]. Επέστρεψε στη Σιάτιστα και όπως φαίνεται από πολλά έγραφα, ήταν ιδιαίτερα δραστήριο μέλος της τοπική κοινωνίας[2]. Με το ΒΔ 15-10-1937 - ΦΕΚ 428/Α/23-10-1937 το Αρχοντικο χαρακτηρίστηκε διατηρητέο λόγω της ιδιαζούσης αρχιτεκτονικής  μορφής του. Αργότερα αποκτήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν επισκέψιμο ως μουσειακός χώρος. 

ΠΗΓΗ

Καλλιόπης Μπόντα-Ντουμανάκη, Από την Πολιτιστική Κληρονομιά της Σιάτιστας: ΙΙ. Εκκλησίες-Αρχοντικά-Δημόσια κτήρια.