Αρχοντικό κυρα-Σανούκως 

Το Αρχοντικό κυρα-Σανούκως βρίσκεται στη γειτονιά του Μπούνου. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς ποιος έκτισε το Αρχοντικό. Ήταν γνωστό σαν αρχοντικό Χατζηγιάννη, καθώς μέχρι το 1920 που αποκτήθηκε από τον Μάρκο Τσίπο και Νικόλαο Μαλιόγκα[1] ανήκε σε γνωστή οικογένεια εμπόρων, την οικογένεια Χατζηγιάννη, αλλά δεν γνωρίζουμε αν ο πρώτος ιδιοκτήτης ήταν πρόγονος της οικογένειας αυτής. Στη μόνη τοιχογραφία που σώζεται σε δωμάτιο του Αρχοντικού ανάμεσα σε κυπαρίσσια και άνθη, γράφει «+ 1742 Φεβρουαρίου 6. ΓΕΩΡΓΙ ΠΑΒΛΗ» και από κάτω «Μαστ Γεωργ Μιχαλις». Από την τοιχογραφία αυτή δεν μπορούμε να βεβαιώσουμε ότι ο ΓΕΩΡΓΙ ΠΑΒΛΗ είναι ο ιδιοκτήτης του σπιτιού ή ο μάστορας, ενώ είναι σαφές πως ο Γεωργ Μιχαλις είναι Μαστ(ορας). Το Αρχοντικό έχει τυπολογικά χαρακτηριστικά που τα συναντούμε και σε άλλα Αρχοντικά της Σιάτιστας. Η τοιχοποιία του πρώτου ορόφου είναι από ασβεστόπετρες και έχει μεγάλο πάχος, ενώ στο δεύτερο όροφο υπάρχει και τοιχοποιία με τσατμά, με τα τουβλάκια που γεμίζουν τον τσατμά τοποθετημένα ώστε να σχηματίζουν διακοσμητικό σχέδιο, και είναι χωρίς επίχρισμα, όπως συνέβαινε στα πιο πλούσια Αρχοντικά[2]. Λόγω της θέσης που έχει το Αρχοντικό μπορεί και ελέγχει την χαράδρα του Μπούνου, η οποία αποτελούσε μια από τις εισόδους της πόλης. Σύμφωνα με την παράδοση κατά την πρώτη επιδρομή των Αλβανών στη Σιάτιστα - για τον ακριβή χρόνο του γεγονότος αυτού δεν συμφωνούν οι ερευνητές[3]- στο Αρχοντικό αυτό, καθώς και στο Αρχοντικό Βοϊδομάτη που βρίσκεται απέναντι, οχυρώθηκαν Σιατιστινά παλικάρια και εμπόδισαν την είσοδο των Αλβανών στη Σιάτιστα[4]. Η παράδοση λέει πως στην επιχείρηση αυτή συμμετείχαν ακόμα και γυναίκες με θρυλικό πρόσωπο την οικοδέσποινα του σπιτιού, την κυρα-Σανούκω. Το κατόρθωμα αυτό η λαϊκή μούσα το ύμνησε με τραγούδι, που αποτελεί ένα από τα τραγούδια του «Τρανού Χορού»[5] ο οποίος χορεύεται και σήμερα στη Σιάτιστα στο γάμο μετά τη θρησκευτική τελετή. Σημαντικό ρόλο είχε το Αρχοντικό και στην περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα καθώς, σύμφωνα με τον μεγάλο ευεργέτη Αναστάσιο Τσίπο, ήταν ένα από τα διάφορα σπίτια στη Σιάτιστα τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ως αποθήκες όπλων και χώροι συναντήσεων των ανταρτών[6]. Στην ίδια γειτονιά και πολύ κοντά στο Αρχοντικό κυρα-Σανούκως βρίσκεται το Αρχοντικό του πρωτεργάτη των Ορλοφικών Γεωργίου Παπάζωλη ή Παπάζογλου.

Με την ΥΑ ΥΠΠΕ/Β1/Φ36/68784/3631 π.ε./22-3-1979 - ΦΕΚ 351/Β/10-4-1979 το Αρχοντικό κυρα-Σανούκως μαζί με το χώρο που το περιβάλλει χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και καλλιτεχνικό οικοδόμημα, διότι κτίστηκε το έτος 1742 και αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Σιάτιστας (Ν. Κοζάνης).

--------------------------------

[1]Τα στοιχεία προκύπτουν από συμβόλαια αγοροπωλησίας του σπιτιού.

[2]Νικόλαος Μουτσόπουλος, Τα Αρχοντικά της Σιάτιστας, [χ.τ.]. Τυπογρ. Παπαγεωργίου [χ.χ.], σελ.96.

[3]Φ.Ζυγούρη, Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, σελ.57.

[4]ό.π. 57.

[5]Φ.Ζυγούρη, Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, σελ.110.

[6]Σιάτιστα εκατό χρόνια ελευθερία, Ένα παιδί θυμάται, επιμέλεια Δ. Γ. Σιάσιος, εφημερίδα ΕΦΗΜΕΡΙΣ, Δεκέμβριος 2012.

ΠΗΓΗ

Καλλιόπης Μπόντα-Ντουμανάκη, Από την Πολιτιστική Κληρονομιά της Σιάτιστας: ΙΙ. Εκκλησίες-Αρχοντικά-Δημόσια κτήρια.