Αρχιεπίσκοπος Ζωσιμάς

        Ο Φίλιππος Ζυγούρης στα Ιστορικά του σημειώματα γράφει: «…Ο Ζωσιμάς ήταν από τη Σιάτιστα, γόνος ευγενούς οικογενείας. … Πού εσπούδασε δεν μπορούμε να αναγράψομε, γιατί μας λείπουν οι αναγκαίες πηγές. Ήτο υιός του παπά Νικολάου Ρούση ….. Ανήλθε στο θρόνο της Αρχιεπισκοπής Αχριδών δύο φοράς, πρώτη φορά στα 1695 και δεύτερη φορά στα 1708. Το θρόνο της Αρχιεπισκοπής διετήρησε την πρώτη φορά τέσσαρα χρόνια και τη δεύτερη φορά ένα μονάχα χρόνο. Τα χρόνια που κατείχε το θρόνο της Αρχιεπισκοπής διατηρούσε προεδρικώς και τη Μητρόπολη Σισανίου, στην οποία αρχιεράτευσε από τα 1686 έως στα 1746… Απέθανε στα 1746  και άφησε κληρονόμον του τον υιόν του Γεώργιον….»

       Στον «Κώδικα Ζωσιμά» της Μητροπόλεως Σισανίου και Σιατίστης υπάρχει σημείωση για τον Ζωσιμά, στην οποία αναφέρεται ότι: «… ετάφη εν τη εκκλησία του αγίου ενδόξου προφήτου ηλιού».

       Ο Αναστάσιος Δάρδας στο βιβλίο του Η Επισκοπή-Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης, σελ.27, σημειώνει: «…Σταθμό στη ιστορική πορεία της επαρχίας Σισανίου και Σιατίστης αποτελεί η μακρόχρονη αρχιερατεία του Ζωσιμά. Η εξηκονταετής ποιμαντορία του (1686-1746), με ενδιάμεση άνοδο του δύο φορές       ( 1695-1699 και 1707-1709) στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Αχρίδος, αποτελεί τη γονιμότερη, στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας, περίοδο της ιστορίας της Σιάτιστας και της επαρχίας. Η πνευματική, εκπαιδευτική, πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη που σημειώθηκε κατά την περίοδο αυτή, αντικατοπτρίζεται στους ναούς, τα σχολεία και τα αρχοντικά σπίτια της Σιάτιστας. Ο Ζωσιμάς υπήρξε δυναμική προσωπικότητα με πολύπλευρη εκκλησιαστική, εκπαιδευτική και πολιτική δραστηριότητα.»

      Στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΑ΄ σελ. 48-50, αναφέρονται διαπραγματεύσεις του Ζωσιμά με τον αυτοκράτορα της Αυστρίας Κάρολο ΣΤ΄ με σκοπό την πρόκληση επαναστατικών εκδηλώσεων στη Δυτική Μακεδονία και στόχο την αυτονομία των Ελλήνων της περιοχής.

       Το τιμητικό μνημείο βρίσκεται στον περίβολο του Μητροπολιτικού Μεγάρου Σιάτιστας. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 16/5/1971 από τον εκπρόσωπο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο. Την κατασκευή χρηματοδότησε η «επιτροπή εορτασμού της 150ετίας της εθνικής παλιγγενεσίας».

ΠΗΓΕΣ:

Δάρδας Αναστάσιος, Η Επισκοπή-Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης. Εκδοτική παραγωγή: Γραφικές Τέχνες-Εκδόσεις «Μυγδονία» Αθ. Καγιάς και Σία Ο.Ε, Θεσσαλονίκη 2006.

Ζυγούρης Φίλιππος, Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, επιμέλεια Θεοδώρα Ζωγράφου-Βώρου, ιδ. έκδοση, Σιάτιστα 2010.

Καλινδέρης Μιχαήλ, Ο Κώδιξ της Μητροπόλεως Σισανίου και Σιατίστης (1686-), Έκδοση της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών στη σειρά Μακεδονική Βιβλιοθήκη, Θεσσαλονίκη 1974.

Εκδοτικής Αθηνών, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τ. ΙΑ΄ σελ. 48-50.

Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, φύλλο της 18ης/5/1971, σελίδα 9.