Κ .
Καίου· βγάζω και φέρνω. Κάηκιν σήμιρα η αζβισταρά κ' ήφιριν όλου κλειδιά· μανιβέτι ο μπαρός φσάει = Σήμερα το αφεντικό έβγαλε από το καδί τυρί και μας έφερε όλο φέτα· τρώτε όσο μπορείτε· ο κύριος έχει να μας φέρει κι άλλο.
Καϊπιώνουμι·  (Η λέξις τουρκικής αρχής, εκ του καΐπ ολμάκ = χάνομαι [Σ.τ.Δ.])  χάνομαι, κρύβομαι. Καϊπιώθνικν ου παλαέντς= Το γαϊδούρι κρύφτηκε, χάθηκε.
Καϊπιώνου· κρύβω.
Κάκου (η) · η θέρμη. Μι τναζ' η κάκου = Η θέρμη με τινάζει, μου φέρνει ρίγος.
Καλόγρις (οι) οι ελιές. Μ' φταν στου μάνημα καλόγρις κι καυτιρό= Μου είναι αρκετό  να 'χω στο τραπέζι ελιές και κρομμύδι (ή σκόρδο).
Καλουϊρεύου· δύω. Καλουέριψιν ου γκαλιούρς· να ν καψαλώσουμι = Ο ήλιος έδυσε· να φύγουμε.
Καπέλου · μόνον στη φράση αυτήν· Τό  'βαλα  καπέλου  = Τον θύμωσα.
Κασσανdρινό (του)· η καμπάνα. Του  κασσανdρινό τ' (ν' ακούσου) = Να ακούσω την καμπάνα να χτυπάη για την κηδεία του. Κατάρα .
Καστανόζμους (ου) ·  ο καφές. Ώι, δε θα ράξ' η μουχούσα καστανόζμουν; = ω, η κυρά μας δε θα μας φκιάση καφέν;
Καυτιρά (τα) ·  α) τα κρομμύδια β) τα σκόρδα. Καυτιρά και πάλι καυτιρά, μπιζέρσα =  Κρομμύδια (σκόρδα) και πάλι κρομμύδια, βαρέθηκα, αηδίασα.
Καψαλώνου· α) αναχωρώ, φεύγω β) κρημνίζομαι.  Ν  καψάλουσιν ου παλαέντς = Έφυγε το γαϊδούρι. -Θα ν καψαλώσ' ου ζιούτους = θα πέση το ντουβάρι.
Κιούρου (η) · η εκκλησιά. Σ' ην κιούρου θ' αράξουμι = Στην Εκκλησιά  θα πάμε.
Κλακ [ιδέ  καπέλου και φράγκους] μόνο στη φράση · Το 'βαλα κλακ = Τον θύμωσα πάρα πολύ.
Κλάψας (ου) · το λάδι. Μπάρα ου κλάψας· μανιβέτι = Στο φαεί το λάδι είναι μπάρα (δηλ. πολύ) · τρώγετε.
Κλώθουμι· αργοπορώ, βραδύνω παραμένοντας κάπου. Θα κλουστώ ψίχα = θα βραδύνω ολίγο.
Κναβ (του) · το κορίτσι, η αρραβωνιαστικιά.  Υάλτσι  όρματου κναβ - Ιδέ κοπέλλα όμορφη  (ή αρραβωνιαστικιά).
Καλιάρια (τα) ·το σπίτι της αρραβωνιαστικιάς. Απόψι θα κουνέψου στα καλιάρια = Απόψε θα κοιμηθώ στο σπίτι της αγάπης.
Κοάτσνα  (τα) · τα πρόβατα. Ο κουρτς τα δικάτσιν τα κοάτσνα= Ο λύκος έφαγεν από τα  πρόβατα.
Κόφτω καρφιά· κρυώνω. Τζαντζάλ' η μαλλιότου· θα κόψου καρφιά = Η κάπα είναι πολύ λεπτή και θα κρυώσω.
Κούδα (η) · Η οικογένεια του μάστορα. Πόσ' κούδα φσας; =Πόσα άτομα έχεις;
Κουδαρίτκα · η γλώσσα των μαστόρων.
Κούδας (ου) ·  ο μάστορας. Οι κουδαραί τα τσλιζν τα κουδαρίτκα = Οι μαστόροι μιλούν τα μαστόρικα .
Κόκκινα · τα κεραμίδια
Κουλουβό  (το)· το μεροκάματο.
Κουρδώνουμι [ιδέ βάζου] ·  αποθνήσκω. Κουρδώθκιν ου μπαρός = απέθανε ο κύριος.
Κουπιά (τα)· τα κουτάλια. Ράξι κουπιά ιδώθι= Μοίρασε κουτάλια προς ετούτο το μέρος.
Κουρτς  (Η λέξις τουρκική, κουρτ = λύκος (Σ. τ. Δ.) )   (ου) · ο λύκος.
Κουσίδια (τα) · τα σταφύλια. Του ντρανουβίτ' τουν πάτσα κουσίδια = Τον τροβά τον γέμισα καλά σταφύλια.
Κουφάλα (η) · η εταίρα.
Κούφιου (του) · το σπίτι. Του μάνιψιν κι του κούφιου ου μπαρός =ο κύριος πούλησε και το σπίτι και έφαγε τα λεφτά.
Κούφλιαν · η κολοκύθα. Μανεύ' κούφλιαν =  Τρώει κολοκύθα.
Κόφτω προικιά· α) κάμνω ζημιά β) τιμωρώ. Έκουψιν προικιά ου άλλος ιψέ = Ο άλλος ψες απόλυσε τα πραματα (τα ζώα στο χωράφι ή στο αμπέλι) και έκαμε ζημιά. -Τόκουψαν τα προικιά = Στο δικαστήριο τον τιμώρησαν με πρόστιμο χρηματικό.
Κυραμάρου (η) · η αλούπα. Τις ξιπάτουσιν  όλις τις φτιρουτές η κυραμάρου = Όλες τις όρνιθες τις έφαγε η αλούπα.

      

Ξέρακας (ου) · α) το ψωμί, που είναι ξερό, στεγνό β) το ψωμί, που το τρων χωρίς να έχουν και φαεί.

Ξιφυλλνώ = Μιλώ, παρακινώ. Ξιφύλλτζι του μπαρό να μας φέρ' τσιότσιουν = Έλα, παρακίνα το αφεντικό, να μας φέρει κρασί.

Ξλόδουντου (του) · (η δικέλλα) το φκέλλι. Ν πάνα ν πάνα του  ξλούδουντου = απάνω απάνω παίρνε το χώμα με το φκέλλι· μη σκάφτης καλά.

Ξλόχτινου (του) · το φκέλλι. Ου  ρέμπους του  ζιόρδουσιν του ξλόχτινου = ο εργάτης τσάκισε το φκέλλι.

Ξνος (ου) · ο γύφτος μουσικός. Όρματους ξνος = Καλός τεχνίτης γύφτος ή μουσικός.

Ξφώνου ·  τρώγω πολύ, ώστε κάμνω ζημιά και στον εαυτό μου  και στο νοικοκύρη. Ξίφουσις ένα κιjαμέτ = Έφαγες πάρα πολύ

 

Ο.

Ουξιότς  (ου) · το νερό. Ράξι τουν ουξιότ' =Πήγαινε, φέρε το νερό.

Όρματα (επίρρημα) ·  καλά. Υάλτζι  ν πραχάλα σ' όρματα =Κάμνε τη δουλειά σου καλά. - Α! Ν' πάτουσάμι όρματα =  Α!, Έφαγάμε πολύ καλά .

Όρματους, ουρματότιρους· α) καλός β) ωραίος, όμορφος, θαυμάσιος. Η μουχούσα φσάει όρματα στιρνάρια= η κυρά έχει ωραία στήθη.

 

Π.

Πάτκις (οι) [ιδέ αγρόπατκου] · το κούτσουρο. Τις πάτκις στ' αγκάθια (ρίχνι τις )= Τα κούτσουρα μέσα στα αγκάθια (τίχνε τα).

Παλαέντς (ου) [ιδέ τισσιρουπόδαρου] ·το γαϊδούρι. Ου παλαέντς πήριν ουπάν τ' =το γαϊδούρι δυνάμωσε.

Παπούς (ου) · εκατοστάρικο χαρτονόμισμα. Δε υαλίζουμι παπούν στα χέρια μας =Δε βλέπουμε εκατοστάρικο στα χέρια μας.

Πασπάλ' ·αλεύρι σ' ελάχιστη ποσότητα. Βαρό πασπάλ' δε φσω = Αλεύρι ούτε κόκκον δεν έχω.

Πιλικούδα (η) [ιδέ αγκίδα] το κορίτσι. Όρματ' πιλικούδα = Όμορφο κορίτσι.

Πλαρ' (του)  ο αργάτης που παύει πρώτος τη δουλειά του  και αναχωρεί για το σπίτι του. Τσάξα πλαρ'!  άϊντι να ν παραχώσουμι. Είδα έναν που σχόλασε! Εμπρός και μεις να φύγουμε.

Πλατανόφλλα (τα) · τα  χιλιάρικα χαρτονομίσματα.

Πλια (τα)·οι ψείρες.

Πλιούφας (ου) · ο τραχανάς.

Πούφου (η) · η τσιγάρα. Ράξι μ' μια πούφου = Δος μου μι α τσιγάρα.

Πουγγίας (ου) · το τσουκάλι που βράζει.  Ου Πουγγίας  έχ΄ αγγούσα = Το τσουκάλι ακόμα χουρχουλάζει.

Πραχάλα (η) · α) η δουλειά, β) το γούστο, η επιθυμία.

Πραχαλνώ·  α) εργάζομαι β) τελειώνω γ) κάμνω καλά ή κακά το γούστο μου. Πραχάλτζι τ'  λιούτου όρματ' κι βγάνι τις μανούρις = Δουλεύει καλά τη λάσπη, βγάνε από μέσα τις πέτρες. - Πραχάλντσιν η ντριτσάλου = Τελείωσεν η ώρα.

Πραχάλτζμα (του) · α) η δουλειά β) η συνουσία . Η μουχούσα θέλ΄ πραχάλτζμα.

Πρίφτης (ου) · ο παπάς.

Προικιά (τα) · [ιδέ κόφτω προικιά] · α) ζημία β) πρόστιμο.

 

Ρ.

Ράζου · α) έρχομαι β) δίνω. Ράξι να προφτάης μάνημα = Έλα να προφτάσης φαεί.  - Έραξιν γκατζιόρ' = Έδωσε χρήματα.

Ρέμπους (ου) · ο λασπατζής, ο υπηρέτης.

Ρούμπα (η) · η φορεσιά. Υάλτζι ρούμπα π' φσάει ου ρέμπους! Πρόσεξε να ιδής τι φορεσιά που έχει ο υπηρέτης.

 

Σ.

Σαλαμαντούρια (τα)· τα εργαλεία του μάστορα. Ραξ' τα σαλαμαντούρια = Δώσε τα εργαλεία.

Σιόρους (ου) · το κρασί. Όρματους σιόρους! Τίνιαξι = Γλυκόπιοτο κρασί! Πιε.

Σ'κοπ (του) · ξυλοφόρτωμα.

Σκαρνώ · κλέβω. Σκάρνα καμπόσα μανάβια = Κλέψε μερικά καρφιά.

Σκλλί παζαριώτκου = Αυτός που αγαπάει να υβρίζει.

Σκουφιάζου · είμαι τελειωμένος. Σκούφιασιν τ'αμπέλ΄= Τέλειωσε το αμπέλι. -Σκουφιαντάν καψαλντάν = Μια που τελείωσε πρέπει και να φύγουμε.

Σπυρουτά (τα) · τα φασόλια, το ρεβίθι, το ρύζι. Ξίφουνι σπυρουτά = Τρώγε τα φασόλια κλπ.

Στάμους (ου) ο τεμπέλης.

Σύκου (του) · το αιδοίον.

Σούζουλου (του) [ιδέ γκαλιούρς] · ο ήλιος. Πάει να κοιμθή του σούζουλου = Έδυσεν ο ήλιος.

Στιρνάρια (τα) · τα αυγά.

Σχουριμένα (τα)· τα πλιθιά.

 

 

Τ.         

Ταουσιάντς  (Η λέξις  τουρκική [Σ.τ.Δ.] )  (ου) · ο λαγός. Τουν άδραξα τουν ταουσιάν' = Τον έπιασα τον λαγό.

Τιάνια  (η) · ο εντελώς μεθυσμένος. Δε μι φκιάντς Τιάνια = Δεν μπορείς να με μεθύσης, να γίνω σαν την Τιάνια.

Τιόμπαλιας (ου) · ο βακαλάος. Όρματους τιόμπαλιας = Παχύς και νόστιμος βακαλάος.

Τσακίζου· βλέπω πρώτος. Τσάξα πλαρ',  αχ τουν Παρασκιβά = Είδα έναν σχόλασεν, κ' μείς θα φύγουμε.

Τρώου κράνα· θερμάινομαι, έχω θέρμη, πυρετό.

Τσέρα (τα) [ιδέ αγουιάτις] · οι γάμπες. Φσάει όρματα = Έχει ωραίες γάμπες.

Τσέργα (η) ·η βελέντσα.

Τσέρτζας (ου) ·ο κουρελιάρης.

Τσιουλνώ· σκοτώνω. Τουν τσιόλτσαν = Τον σκότωσαν.

Τσιουρς (ου) · ο κλέφτης.

Τσιουρεύου · κλέφτω.

τσιούρλα· μεθυσμένος.

Τσλίζου · εννοώ, καταλαβαινω. Τα τσλιζ' ου μπαρός = τα καταλαβαίνει ο κύριος .

Τσουξ τουν λόϊα = Πες του βρισιές πολλές.

Τσούφα (η) · το καπνό.

Τζιν · στη φράση· Τουν έφκιασα τζιν    (Η λέξις τουρκική)  =Το έκαμα έξω φρενών.

 

Υ.

Υαλίζου· α) βλέπω β) κάμνω. Υαλίζ' ου μπαρός = Βλέπει το αφεντικό. -Υάλτζι ν πραχάλα σ' , ν καψάλουσιν ου μπαρός = Κάμνε τη δουλειά σου, γιατί το αφεντικό έφυγε.

Υαλτστιρά  (τα) · α) τα μάτια β) τα παράθυρα. Υάλτσι τα μουχούσας τα υαλτστιρά = Πρόσεξε τα μάτια της κυράς.- Του ίσιασιν ου κούδας του υαλτστιρό= Το έσπασεν το παράθυρο ο μάστορας.

 

Φ.

Φαγάνις (οι) ·οι δικηγόροι μα και οι δημόσιοι υπάλληλοι. Θέλ΄να τς ράξς τ' φαγάνα να φάη κι μιτά να σ' αθουώσ' = Πρέπει να ξοδιάσης, να σου φάη πολλά  λεφτά ο δικηγόρος.

Φαρμακώνου· όπως ντιρλικώνου·τρώγω. Φαρμακών΄ ένα κιjαμέτ = Τρώει πάρα πολύ.

Φόγγου  (η) · η φωτιά.

Φουραδίτκα (τα) ·τα καυσόξυλα , μα και τα ξύλα της οικοδομής. Ια  τα φουραδίτκα τόκουψαν προικιά = Για τα ξύλα του έριξαν πρόστιμο.

Φτιρουτή (η)· η αρνίθα. Κουρδώθκιν η φτιρουτή = Ψόφησε η αρνίθα.

Φράγκους· στη φράση· Τουν έφκιασαν Φράγκουν = Τον θύμωσα πολύ, πάρα πολύ.

Φρέ'σκου  (του)· η φυλακή. Τουν έβαλαν στο φρέσ'κου = Τον έβαλαν στη φυλακή.

Φσω· α)έχω, β) είμαι. Φσάου γκατζιορ'  = Έχω χρήματα. -Φσάει όρματ' η μουχούσα = Είναι ωραία η κυρία.

 

Χ.

Χήνα (η) [ιδέ πλατανόφλλου] το χιλιάρικο χαρτονόμισμα. Αν μανέψς καναδυό χήνις, μλωντς = Όταν σου δώσουν μερικά χιλιάρικα, ησυχάζεις.

Χουζούρου (η) · η βροχή. Η χουζούρου μας έφκιασιν λούστρα = Η βροχή μας κατάβρεξε.

Χουχούτς (ου) · ο άμμος.

Χουρεύου · δέρνω.

 

Ψ.

Ψουρουκώστινα · α) η φτωχολογιά, η τάξη των εργατών  β) η Ελλάδα. Υαλίζ' να τσλιζ' η ψουρουκώστινα τα κουδαρίτκα = ενδιαφέρονται οι αργάτες να ξέρουν τα κουδαρίτικά