΄Αννας Γκουτζιαμάνη-Στυλιανάκη

Πώς περνούσαν τις παλιές τις Πασκαλιές



Το  πρωί παρακολουθούμε την ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και τον Εσπερινό της Αποκαθήλωσης. Ο ναός μεταμορφώνεται σε Πανάγιο και Ζωοδόχο Τάφο  Ως το βράδυ οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα. Τη μέρα αυτή οι νοικοκυρές περνούν από το εκκλησιαστικό κηροπωλείο, για να αγοράσουν τις λαμπάδες της Ανάστασης, όλες λευκές και στολισμένες εκτός από μια στο χρώμα του κεριού που το βράδυ της Ανάστασης θα την κρατήσει η γιαγιά ή η μητέρα μαζί με τη δική της και είναι για τους πεθαμένους.
  Παλιότερα όλες οι λαμπάδες γίνονταν στο εργαστήριο κηροποιίας  της οικογένειας Ταχογιάννη με εξαιρετικά όμορφη διακόσμηση, ανάλογη με το μέλος της οικογένειας που θα την κρατούσε. Αυτές οι λαμπάδες πουλιούνταν από τα εκκλησιαστικά κηροπωλεία για ενίσχυση των κοινωφελών έργων της ενορίας.
Στο  σπίτι τρώμε το ταλατόρ, που γίνεται με νερό , κοπανισμένο σκόρδο, φρέσκο ψιλοκομμένο δυόσμο, λίγο ξύδι και αλάτι και μπόλικα ψίχουλα ψωμιού σε ανάμνηση του  «όξους» που πότισαν τον Εσταυρωμένο Κύριο.
            Τη Μ. Παρασκευή η νούνα  έστελνε τη λαμπάδα, το αυγό και τα Πασχαλιάτικα δώρα στα  κουμπαρούλια της. Σήμερα   επιπλέον στέλνει και τσουρέκι.

 
Το απόγευμα της Μεγάλης Παρασκευής , στο πρόσφατο παρελθόν,  ο γαμπρός έστελνε στην αρραβωνιαστικιά του ένα ζωντανό άσπρο σακάρικο (μαύρο γύρω από τα μάτια) αρνί, που ήταν βαμμένο με κόκκινη μπακάμη και στολισμένο με χρυσό (βαράκι) στα κέρατα, όπου  κάρφωναν δυο πορτοκάλια  και έδεναν πολύχρωμες κορδέλες.Το κρατούσε στους ώμους του ένα συγγενικό αγόρι που ζούσαν και οι δυο γονείς του.( Η φωτογραφία είναι από το οικογενειακό αρχείο της κ. Μαριάνθης Τσίτσαρη, την οποία και ευχαριστούμε)

Άλλο αγόρι πήγαινε το κανέστρι  (μεγάλο πανέρι)  με τη ρεβιθοκουλούρα που ζύμωνε η πεθερά με ξεχωριστό τρόπο (επτάζυμο). Τη στόλιζε  με ασπρισμένα αμύγδαλα γύρω γύρω και μέσα σχημάτιζε ένα δικέφαλο αετό.
Στο πανέρι έβαζαν και τα  πασχαλιάτικα δώρα της νύφης, που ήταν ρούχα, παπούτσια, τσάντα και η λαμπριάτικη  λαμπάδα. Ήταν φκιαγμένη από ασπρισμένο κερί  και στολισμένη με ανάγλυφα σχέδια και φύλλο χρυσού (βαράκι). Τη  λαμπάδα συνόδευε ένα  άσπρο μαντηλάκι χειρός, μεταξωτό, με ωραία ψιλοδουλεμένη δαντελίτσα γύρω γύρω,  για να κρατάει με αυτό η νύφη τη λαμπάδα της.

Σε  μικρό καλαθάκι, συνήθως πλεκτό με άσπρη  βαμβακερή κλωστή  και κολλαρισμένη με ζάχαρη, έστελναν και τις «περδίκες», τα κόκκινα αυγά τα ζωγραφισμένα με λουλούδια, πουλιά , διακοσμητικά σχήματα  κι ανάμεσά τους το χαρμόσυνο μήνυμα Χριστός Ανέστη, Αληθώς Ανέστη και άλλες ευχές. Σχετικές φωτογραφίες στο θέμα Οι Σιατιστινές...βάφουν αυγά
( Το καλάθι είναι της κ. Άννας Γκουτζιαμάνη- Στυλιανάκη)
             Η νύφη,  για να ευχαριστήσει το γαμπρό και τα πεθερικά της για τα δώρα,     έστελνε κι αυτή  καλοδουλεμένες «περδίκες» και κουλούρα που ζύμωνε η ίδια με τη βοήθεια και την καθοδήγηση της μάνας της, πουκάμισο, κάλτσες .
            Σήμερα ανταλλάσσονται πάλι δώρα, εκτός από το ζωντανό αρνί και τη ρεβιθένια κουλούρα,  που την αντικατέστησαν τα τσουρέκια.

Το απόγευμα οι νύφες «προσκυνούσαν» τους Επιταφίους Χώρας και Γεράνειας. Η πεθερά, η νούνα, οι κουνιάδες, οι συννυφάδες και άλλες νέες γυναίκες έπαιρναν τη νύφη  από το σπίτι της και τη συνόδευαν  για το «προσκύνημα» στους ναούς.
Η νύφη συνήθως φορούσε το φόρεμα από την επίσημη τελετή του αρραβώνα της και τα χρυσαφικά της.
( Η φωτογραφία είναι από το οικογενειακό αρχείο της κ. Άννας Γκουτζιαμάνη- Στυλιανάκη)

Από  το γυναικείο κοινό γινόταν και η σύγκριση και διάλεγαν την ομορφότερη νύφη καθώς όλες «αραδιάζονταν»  στο ναό, γύρω από τον Επιτάφιο και καμάρωναν....σαν σε καλλιστεία Από  το γυναικείο κοινό γινόταν και η σύγκριση και διάλεγαν την ομορφότερη νύφη καθώς όλες «αραδιάζονταν»  στο ναό, γύρω από τον Επιτάφιο και καμάρωναν....σαν σε καλλιστεία.
Ύστερα γυρνούσαν στο σπίτι όπου τους κερνούσαν γλυκό του κουταλιού, ξηρούς καρπούς (στραγάλια, αμύγδαλα, καρύδια) και μουστόπιτα.
Σήμερα το ... λουσάτο αυτό προσκύνημα δε γίνεται, γιατί θεωρήθηκε πως δεν αρμόζει στη μέρα..
        Οι μητέρες έστελνα και τα παιδάκια τους να προσκυνήσουν  τον Επιτάφιο και να περάσουν γονατιστά κάτω από το Κουβούκλιο, για να έχουν την υγεία τους.   


    Το βράδυ  ο κόσμος παρακολουθούσε την ακολουθία του Ιερού Επιταφίου    και ακολουθούσε την έξοδο και την περιφορά του.   Στον Άγιο Μηνά και μπροστά στο Διοικητήριο γίνεται  και σήμερα   η συνάντηση των Επιταφίων Χώρας  και Γεράνειας. 

Οι φωτογραφίες μεγαλώνουν αν κάνετε κλικ πάνω σε κάθε μία.